Osmanlı İmparatorluğu dağılmadan önce Akdeniz Türklerin hakimiyeti altındaydı. Kuzey Afrika toprakları da Osmanlı’ya aitti. Hatta 19’uncu yüzyılda Akdeniz’de dolaşabilmek için ABD, Osmanlı devletine vergi ödüyordu. III. Selim'in hükümdarlığı döneminde, Cezayir Beylerbeyi Hasan Paşa ile 5 Eylül 1795'te yapılan Türkçe anlaşmayla ABD, 29 yıl boyunca Osmanlı'ya vergi ödedi. ABD'nin tarihte, vergi vermeyi kabul ettiği tek devlet Osmanlı'ydı. O yıllarda Osmanlı hakimiyetindeki bu topraklardan Amerika kıtasına da çok sayıda kişi göç etmişti. Osmanlı topraklarından göç eden herkese Latin Amerika’daki göçmenler “El Türko” sıfatını kullanmışlardı. O göçmenlerin yanındaki hindilere de Türk kuşu manasında “Turkey” adını vermişlerdi. Hindiye “Turkey” adının verilmesi de böyle başlamıştı. O Osmanlı topraklarından göç edenlerin soyundan gelenlere de halen “El Turko” deniyor. Onlardan biri de Latin Amerika ülkelerinden El Salvador Cumhurbaşkanı Nayip Bukele.
***
Şu anda 43 yaşında olan Bukele’nin asıl mesleği reklamcılıktır. Ülkenin başkenti Sansalvador’un belediye başkanlığını yapan Bukele, 2019 yılında El Salvador devlet başkanlığına seçildi. O yıllarda ülkenin başkenti San Salvador, dünyanın en çok cinayet işlenen kentiydi. Bir günde yüzlerce kişinin öldürüldüğü bu ülke, çetelerin de cirit attığı bir yerdi. Bukele, çetelerin kökünü kazımak için girenin bir daha çıkamadığı, hatta gün yüzü bile göremediği büyük bir hapishane yapmıştı. Bu hapishanenin adı CECOT. 2023 yılının Ocak ayında hizmete giren bu yüksek güvenlikli hapishaneye girenler, yakınlarıyla bile görüşemediği gibi, mahkemeler için adliyeye de götürülmüyor. Bulundukları hücrelerden canlı bağlantıyla duruşmalara katılan bu mahkumların hücrelerinde yatak da yok. Mahkumlar dört katlı demir ranzalarda kalıyor. Herhangi bir şilte veya çarşaf olmadan çıplak metalin üzerinde yatmak zorundalar. Geniş hücrenin üç duvarı arasında, iki lavabo ile herkesin gözü önünde kullanmak zorunda olunan iki tuvalet dışında başka hiçbir şey yok.
***
Mahkumlar günde yalnızca 30 dakika bu hücrelerden ayrılabiliyorlar. Yalnızca kendi vücut ağırlıklarını kullanarak egzersiz yapabiliyorlar. Yemek meselesine gelince, kendilerine pirinç, fasulye, haşlanmış yumurta ya da makarnadan oluşan yemek veriliyor. Kaşık çatal yok. Yemeği elleriyle yiyorlar. Demir ranzaların üzerinde yatan mahkumlara bir metrekarelik alan bile kalmıyor. Her beş günde bir tıraş edilen bu çete mensuplarının üzerinde beyaz şorttan başka giyecek de bulunmuyor. Klima falan da yok. Çete mensuplarının, devleti dolandıranların, katillerin kısa sürede yakalanıp buraya atılması üzerine, ülkede suç oranları birden bire düşmüş. El Salvador şu anda dünyada nüfus başına en yüksek mahkum sayısının olduğu ülke olarak biliniyor. Dışarıdakiler de, girenin bir daha çıkamadığı bu cezaevine düşmemek için suç işlemekten korkar hale gelmiş. Uluslararası medyanın ilgi odağı haline gelen bu cezaevi, insan hakları ihlalleri nedeniyle eleştiriliyor.
***
Ülkesinde “El Türko” adıyla bilinen Bukele, geçtiğimiz gün sosyal medya hesabından Türkçe bir paylaşım yaptı. Bukele paylaşımında “Dünyanın eski cinayet başkenti, şimdi ise özgürlükler diyarına dönüşen yerden selamlar!” ifadelerini kullandı. Bu paylaşımının altına da youtuber Alper Rende’nin El Salvador’daki CECOT isimli hapishaneyle ilgili videonun linkini eklemiş. Bu videoda bu cezaevi ile geçmişte her gün yüzlerce cinayetin işlendiği ülkede çetelerin CECOT’a tıkılmasıyla yaşanan değişim anlatılıyor. “Terörizmi Hapsetme Merkezi” anlamına gelen CECOT, ülkenin başkenti San Salvador'un 74 kilometre güneydoğusundaki Tecoluca'da. Hapishane 23 hektarlık bir alanda inşa edildi. Yani 230 dönümlük bir arazide. 40 bin kişilik kapasitesi var. Silivri cezaevinin iki katı. Bildiğim kadarıyla Silivri’deki Marmara cezaevinde 22 bin civarında kişi kalıyor. El Salvador’daki CECOT’un yanında Silivri cennet. Hele hele PKK lideri Abdullah Öcalan’ın kaldığı İmralı adasına ne demeli?
***
1 Şubat 2023’te Bukele, şu ifadeleri içeren bir tweet paylaştı: "El Salvador, dünyanın en güvensiz ülkesinden Amerika'nın en güvenli ülkesine geçmeyi başardı. Bunu nasıl yaptık? Suçluları hapse atarak. Yer var mı? Artık evet. İçeriden emir verebilirler mi? Hayır. Kaçabilirler mi? Hayır. Bu, sağduyunun bir eseri."
Öte yandan Bukele’nin yaptığı bu cezaevinden Latin Amerika'daki Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Guatemala, Honduras, Ekvador ve Peru gibi ülkeler de etkilenmişler. Birçok ülkede siyasetçiler, Bukele tarafından uygulanan güvenlik politikalarına benzer politikaları uygulamaya koymuş ya da bu tür politikaları desteklemişlerdir. Peki bizde nasıl? Her gün operasyon yapıyoruz. Ama ne kadın cinayetlerinin, ne dolandırıcıların, ne çetelerin ne de devleti soyanların sonu geliyor. Peki neden?
