27 Aralık akşamı asgari ücrete yaklaşık yüzde 50 zam yapılarak, 17 bin 2 liraya çıkartıldı. Artık yılda bir artış yapılacakmış. Yani 2025 yılına kadar asgari ücretliye bir daha zam yok. Keşke enflasyon  sıfırlanabilse. Ancak enflasyon dizginlenemeden, fiyat istikrarı sağlanamadan maaşlarda yılda bir artış yapmaya karar vermek ne gibi sonuçlar doğuracak onu da zamanla göreceğiz.

Bir de emeklilerin durumuna bakmak lazım. 2003 yılında net aylık asgari ücret 226 lira idi. 4A’lı bir kişinin en düşük emekli maaşı ise 332 liraydı. En düşük emekli maaşının asgari ücrete oranı 1,47’ydi.  Yani en düşük emekli maaşı asgari ücretin bir buçuk katıydı. En düşük emekli maaşı, 206 lira alan asgari ücretliden 106 lira daha fazlaydı.

* * *

2016 yılına kadar en düşük emekli maaşı hep asgari ücretten fazla oldu. Ancak bu oran sonraki yıllarda kademeli olarak düştü. 2016 yılında ise işin seyri değişti. 4A en düşük emekli maaşı net asgari ücretten daha düşük hale geldi. Asgari ücret bin 301 lira olurken emekli maaşı bin 265 lira oldu.  Böylece en düşük emekli maaşının asgari ücrete oranı 1’in altına düşerek 0,97 oldu. Sonraki yıllarda da bu durum emekliler aleyhine bozulmaya devam etti.

2023 yılının ikinci yarısında ise en düşük emekli maaşı 7 bin 500 liraya, asgari ücret ise 11 bin 402 liraya çıkartıldı. Böylece emekli ile asgari ücretli arasındaki maaş makası daha da açıldı. En düşük emekli maaşı asgari ücretin yüzde 66’sına düştü. Yani 2023 yılının ikinci yarısında asgari ücretle çalışan biri, en düşük emekli maaşı olan 7 bin 500 liranın bir buçuk kat üzerinde maaş almaya başladı. Özetle 20 yılda işler tam tersine döndü. 

* * *

Resmi verilere göre; asgari ücret karşısında son 20 yılda emekliler için en kötü dönem 2023 yılı oldu. İşin tuhafı bu da Cumhuriyetimizin yüzüncü yılına denk geldi. 5 bin liralık Cumhuriyet ikramiyesi de bunu telafi etmeye yetmedi. Öte yandan emekliler arasındaki maaşlarda da bir adaletsizlik söz konusu. Örneğin 2016 yılında emekli olduğumda hatırladığım kadarıyla bana 1650 ya da 1850 lira civarında bir emekli maaşı bağlanmıştı. O zaman asgari ücret bin 301 liraydı. En düşük emekli maaşı bin 265 liraydı. Asgari ücreti tekrar hatırlatmaya gerek yok. Şu anda benim maaş 7 bin 841 lira…. (Türkiye’de gazetecilerin aldığı emekli maaşının ortalaması da böyle).  En düşük emekli maaşı ile benim aramdaki makas kapanmış. Neredeyse eşitlenmişiz. Emekliler arasındaki maaş artışlarında da dengeyi kaçırmışız.

* * *

Öte yandan en düşük emekli maaşı olan 7 bin 500 lira bugün 250 Euro bile etmiyor. Oysa Almanya, doğan her çocuk için bu kadar parayı ailelere yardım olarak veriyor. Çocuk başına en az 250 Euro. Nüfusu çocuk yardımlarıyla artırmak istiyorlar. Bizdeki emeklilerin birçoğu ilerlemiş yaşına rağmen geçinemediği için çalışmak durumunda kaldığını söylüyor. Bizim emekliler de diğer ülkelerin vatandaşları gibi ülke ülke gezmek istiyor.

* * *

Geçmişte Sovyetler Birliği dağılınca artan fiyatlardan dolayı emekli Rusların geçim sıkıntısına düşüp eski dönemleri özlediklerini duyardık. Birkaç yıl önce karşılaştığım emekli bir Rus kadın 400 dolar civarında emekli maaşı aldığını söylemişti. O zamanlar bizim emeklilerin durumu çok daha iyiydi. Durumuna çok üzülmüştüm. “Eskiden daha iyiydi” demişti. Şimdi bizdeki emekliler de asgari ücretin üzerinde maaş aldıkları günleri özlüyorlar.

SON SÖZ

Asgari ücretle ilgili kararın açıklanmasının adından gözler emekli maaşlarına yapılacak olan zamlara çevrildi. Bakalım makas emeklilerin aleyhine açılmaya devam mı edecek. Yoksa emeklilerin yüzü mü gülecek. Hep birlikte göreceğiz.