Türkiye’de geçen yıl bir buçuk milyondan daha fazla ev ve işyerinin satışı yapıldı. Milyonlarca kişi de oturdukları evler ya da ticaret yaptıkları işyerleri için kira ödüyor. Yıl boyu elde edilen kira gelirlerinden ve beş yıl içinde satılan taşınmazlardan elde edilen kazançtan belli bir oranda vergi tahsil ediliyor.

***

Hazine ve Maliye Bakanlığı seçimlerin ardından kira geliri elde eden ev ve işyerini kiraya verenlere mesaj göndermeye başlamış. Mesaj şöyle. “Değerli mükellefimiz. Başkanlığımız verilerin analizinden gelir vergisine tabi kira geliri elde ettiğinize ilişkin emarelere ulaşılmıştır. 03.07.2023 tarihine kadar 7440 sayılı Yapılandırma kanunundan yararlanarak verebilir veya matrah artırımında bulunabilirsiniz. Kira gelirinizle ilgili bilgilere interaktif vergi dairesi (ivd.gib.gov.tr) üzerinden ya da size en yakın vergi dairesinden ulaşabilirsiniz.  Yapılandırma kanununun sağladığı avantajlardan yararlanmanızı önerir, iyi günler dileriz. Gelir İdaresi Başkanlığı.” 

***

Bildiğim kadarıyla Türkiye’de 2 milyondan fazla kişi elde ettiği kira geliriyle ilgili maliyeye vergi ödüyor.  Ama yüzbinlerce kişinin de ödemediği tahmin ediliyor. Devlet şimdi bunların peşine düşmüş durumda.  Öte yandan bu kayıt dışılık kiracıların da işine geliyor.

Kiracılar banka üzerinden kirayı yatırdığında doğacak kira vergisinin kendilerine zam olarak yansıyacağını düşünüyor. Bu nedenle mülk sahipleri ile anlaşıp kirayı elden ödeyebiliyor. Ev sahipleri ise kiraları konut fiyatlarına bakarak belirlemeye çalışıyor.

***

Ev sahipleri  “Örneğin bugün 3 milyon liraya aldığınız bir evi aylık 2 bin 500 lira kiraya verdiğinizde, bunun parasını 100 yılda geri alabiliyorsunuz. Bunun emlak vergisi var. Kira vergisi var. Aidatı var. Yıllar içinde gerekli bakım giderleri var. Binanın eskimesi var. Bütün bunları düşündüğünüzde 150 yılda bile bunun altından kalkamazsınız.

***

Bunun altından kalkabilmek için 3 milyon liralık bir evi en az aylık 15 bin liraya kiraya verebilmelisiniz. Ama “sanki burada ticari bir kazanç varmış gibi vergi tahsil ediliyor” diyorlar. Kiracıların ise durumu belli. Aldıkları maaşın çoğu kiraya gidiyor. Evde anne, baba, çocuklar hepsi çalışsa da anca idare ediyorlar. Birinin kazancı kiraya, birinin kazancı gıdaya, diğerininki üst- başa gidiyor.

***

Bu artışlar yüzünden mülk sahipleri ile kiracılar karşı karşıya gelmiş durumda. Bu artışları bir nebze de olsa durdurabilmek için devlet de elini taşın altına sokabilmeli. Şayet kiralardan elde edilen gelirden vergi alınmaz ise bu kiralara da yansıyacaktır. Böylece işyerlerindeki esnaf da ücretli çalışan kiracılar da rahat nefes alabilecektir.

***

Ama asıl yapılması gereken fiyat istikrarını sağlayıp enflasyonu kontrol altına alabilmektir. Mülkteki değer artışı ile kiralardaki artışı dengeleyebilmektir. Bu konuda başta hükümet olmak üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı’na büyük görev düşüyor.