Paranoid kişilik bozukluğu, bulunan kişiler sürekli şüphe içinde olan, tüm insanlara güvensizlik duyan özelliktedirler. Çevresine düşmanca tavırlar sergiler, sürekli huzursuz ve kızgın yapılarıyla bilinmektedirler. Rahatsızlığı bulunan kişiler, tedavi olmak için çaba harcamadıkları ve hatta rahatsızlıklarını kabul etmedikleri görülmektedir.

***

Erkeklerde kadınlara oranla daha yaygın bir rahatsızlıktır. Genetik olarak aile bireyleri arasında geçiş yapmaktadır. Paranoid kişilik gösteren kişilerin çevresindekileri, eşlerinin sebepsiz olarak sadakatını sorguladıkları sıklıkla gözlenmektedir. Hastalar genellikle duygusuz görüntü verir, gerçekçi olmalarıyla gurur duyarlar. Bazı durumlarda ömür boyu sürecek olan bir rahatsızlıktır. Kişilerin çoğunlukla evlilik hayatları ve iş hayatları sorunlarla doludur.

***

Paranoid bozuklukta, kişinin gerçekdışı aşırı kuşku ve şüphelere sahip olması nedeniyle yaşamsal işlevlerinde ve kişilerarası ilişkilerinde önemli ölçüde bozulmalar olduğu görülmektedir.   En belirgin özelliği kişinin kuşku ve şüphelerinin gerçek dışı olması, ancak kişinin bunların gerçek olduğuna inanmasıdır. 

***

Paranoyada sanrı dediğimiz gerçek dışı korku ve şüpheler çoğunlukla sistamatiktir. Kişi sanrısıyla ilgili konuyu çok ayrıntılı, inandırıcı şekilde ifade edebilir; algı kusurları nadirdir; sıklıkla hastalıkla (sanrı ile) ilgili konu dışında hayatında çok fazla bozulma olmaya da bilir.

Paranoid kişilik bozukluğunun belirtileri nedir?

•             Karşılarına çıkan kötü davranışları affetmedikleri gibi, kin tutma duyguları fazladır.

•             Yalan söyleme ve gerçekleri saptırma oldukça yaygındır.

•             Herkesten üstü olduklarını düşünerek, ukalalık yapar, kendine fazla güvenirler.

•             Otoriteye karşı baş kaldırma eğilimleri vardır.

•             Kuşku duyma, kıskançlık ve çekememe duyguları baskındır.

•             Sorumluluk almak istemez ve suçunu üstlenmekten kaçınırlar.

•             Çevresinden gelen normal davranışları bile kötü olarak algılamak.

•             İnsanların sadakatlerinden şüphe duymak ve çevresine güvensiz olmak.

•             Sadece kendilerini korumak amacıyla, aşırı derecede saldırgan tutum sergilemek.

•             Başkalarını suçlama eğilimi içinde olmak.

•             İnatçı, sabit fikirli ve ketum bir yapıda olmak.

•             Her an için kızmaya, agresifleşmeye ve öfkelenmeye hazır olmak.

Paranoid kişilik bozukluğunun nedenleri nedir?

Genç ergenlik döneminde başlayan bozukluk, farklı koşullarda ortaya çıkar. Yalnızlık, aşırı hassasiyet, arkadaş edinememe, fanteziler, tuhaf karşılanacak düşüncelere sahip olma gibi belirtiler görülür. Çocukluklarında aile sorunları yaşamış, sömürüye uğramış olabilir. Ailesinde olan aşırı baskı ve öfkenin kendi özellikleri olmayıp, sadece karşısındakilerde bulunduğunu düşünürler. Kendilerini yetersiz görüp, aşağılandıklarını hissederek bunun için çevresini suçlarlar. Bebeklik dönemlerinde kızgınlık ve sevginin aynı anda olabileceğini öğrenemeyenler de risk altındadır.

***

İki duygunun aynı insanda bulunmasını sağlamaya çalıştıklarında, nefretin sevgiyi yok edeceğini düşünerek, anksiyete durumu yaşarlar. Bunu engelleyebilmek için, tüm kötü şeyleri dışarıdaki insanlara yöneltirler. Dış dünyanın kendini kurban edeceğine, sürekli olarak kendisini korumak için savunmaya geçmesi gerektiğine inanır ve yaşamlarını böyle sürdürürler.

Bu kişiler benlik gelişimlerini tamamlayamamışlardır. Kişilerde hakkımda iyi düşünmediğini tahmin ediyorum yerine, hakkımda iyi düşünmediğinden eminim, görüşü oluşur.