İş yerinde uygulanan “zorbalık, duygusal taciz ya da
yıldırma” olarak da bilinen “mobbing”, gücü elinde bulunduran kişi ya da
grubun, diğerlerine ruhsal yollar kullanarak uzun süreli ve sistemli baskı
uygulaması, duygusal saldırı ve yıpratma yaratması olarak tanımlanmaktadır.
Haksız yere suçlama, dedikodu yoluyla saygınlığı zedeleme, küçük düşürme ve
doğrudan veya dolaylı şiddet uygulayarak bir kişiyi işi bırakmaya zorlama, kötü
niyetli girişimler olarak değerlendirilmektedir.
***
İş yerinde psikolojik taciz (mobbing), stresli çalışma
ortamının önemli bir kaynağı olup, çalışanlar için ağır sonuçlar doğuran bir iş
yeri sorunudur. Süreçten en fazla etkilenen, tacize maruz kalan taraftır. Ancak
sürecin ilerlemesi ve şiddetlenmesiyle birlikte mağdurun çalışma arkadaşları ve
kurumu da bu durumdan etkilenebilmektedir. Bu süreç, öncelikle insanın ruhsal
ve bedensel sağlığı üzerinde ciddi etkiler bırakabilir. Kişiyi depresyona
sürükleyebilir ve hatta intihara sebebiyet verebilir.
***
Mobbing sürecinde kurbanı en fazla etkileyen faktör,
psikolojik şiddetin sıklığı, tekrarı ve süresidir. Psikolojik şiddet arttıkça
ve süresi uzadıkça etkisi de büyür. Herkesin psikolojik şiddete dayanma sınırı
farklıdır. Bir kişi için dayanılabilir olan bir durum, diğerine büyük zarar
verebilir ve psikolojik olarak yaralayabilir. Uzun süren bu eylemler, iş
yerindeki en ciddi ve yıkıcı stres unsurlarındandır. Sürekli psikolojik şiddete
maruz kalmak, mağdurun psikolojik, fizyolojik ve sosyal düzenini olumsuz
etkiler.
***
Bu bireylerde öfke, karamsarlık, uyku sorunları, depresif
belirtiler, anksiyete, davranış bozuklukları görülebilir. Depresyon, anksiyete
ve davranış sorunlarının bir arada olduğu uyum bozuklukları, yaygın anksiyete
ve panik bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklar gelişebilir. Ayrıca, kendini
bedensel belirtilerle ifade eden somatoform bozukluklar ve ruhsal etkenlerin
rol oynadığı psikosomatik hastalıklar (cilt hastalıkları, hipertansiyon vb.)
ortaya çıkabilir.
***
Bunun yanı sıra, bir tür kendini iyileştirme çabası olarak
alkol ve madde kullanımına yönelim gözlenebilir. Madde kullanım bozuklukları
gelişebilir. Bireyin fiziksel bütünlüğünü tehdit eden, çaresizlik ve dehşet
duygusu yaratan yaşantılara bağlı olarak “Travma Sonrası Stres Bozukluğu”
ortaya çıkabilecek en ciddi ruhsal rahatsızlıklardan biridir.
***
Mobbing mağduruna, iş yerinde taciz uygulayan kişiye itiraz
etmesi, zorbaca davranışlara ve tacize uğradığını tanıklarla belgeleyerek
saptaması önerilmektedir. Ayrıca, verilen talimatları yazılı olarak kaydetmek,
maruz kalınan tacizi belgeli şekilde yetkililere veya üst yöneticilere iletmek,
gerektiğinde çalışma arkadaşlarıyla paylaşmak ve profesyonel yardım almak
önemlidir. Öncelikle iş yerinde yaşanan olayın adını koymak ve bununla
yüzleşmek önerilmektedir.
***
Mobbingi önlemek için alınabilecek önlemler şöyle
sıralanabilir: Çalışma ortamı düzenlenmeli, ast-üst ilişkisi ezen-ezilen
ilişkisine dönüşmemeli, ekip çalışması esas alınmalıdır. Demokratik ve
dayanışmaya dayalı bir işbölümü yapılmalıdır. Roller ve sınırlar belirgin hale
getirilmeli, uygun kişiler yetkilendirilmelidir. Bireylerin rahatça kendini
ifade edebileceği, yargılanmadan konuşabileceği bir ortam sağlanmalıdır. Aşırı
çalışmaya son verilmelidir.
***
Ayrıca güvenli, sağlıklı ve zarar verici unsurlardan
arındırılmış bir fiziksel ortam oluşturulmalıdır. Çalışanların özlük hakları
korunmalıdır. Mobbingi önleyici etik kurallar geliştirilmelidir. Çalışanların
iletişim ve problem çözme becerileri geliştirilmelidir. İş yeri sağlık
birimleri aracılığıyla koruyucu ruh sağlığı hizmetleri (bilgilendirme, eğitim,
danışmanlık) sunulmalıdır.
© Copyright © 2022 Lider Gazete, Sitemizde bulunan yazı, video, fotoğraf ve haberlerin her hakkı saklıdır. İzinsiz veya kaynak gösterilmeden kullanılamaz