Dünya genelinde yaklaşık 52 afet türünden bahsedilmekte ve 21 afet türünün Türkiye’de gerçekleştiği bildirilmektedir. Otuz bir çeşit doğal afetin yirmi sekizinin meteorolojik afetlerin oluşturduğu söylenmektedir.
***
2017 yılında Türkiye’de meydana gelen meteorolojik kökenli olayların; yüzde 36’sını fırtına ve hortumlar, yüzde 31’ini şiddetli yağışlar ve sel, yüzde 16’sını dolu, yüzde 7’sini kuvvetli kar yağışları, yaklaşık yüzde 4’ünü yıldırım olayları, yaklaşık yüzde 1,5’ini çığ ve don olayları ve yüzde 1’lik kısmını ise diğer küçük meteorolojik olaylar oluşturmuştur.
***
ABD’de yapılan çalışmada çocukların yüzde 14’ünün hayatında en az bir kere afet yaşadığı bildirilmektedir. Dünyada her yıl yaklaşık 150 milyon insan afetlere maruz kalmaktadır.
Çocuklar afetlerin etkilerini anlayabilecek olgunlukta olmadıkları için toplumun en hassas grupları arasında yer almaktadırlar. Çocuklar afetler sırasında yaralanma, sevdiği yakınların kaybı, üzücü olaylar yaşama ya da görüntülere maruz kalma ile karşı karşıya kaldıklarında travma sonrası stres bozukluğu, depresyon ya da anksiyete belirtilerini çok daha fazla gösterebilmektedirler.
***
Marmara depreminden 3.5 yıl sonra yapılan çalışmada travma sonrası stres bozukluğu yüzde 22, depresyon yüzde 30 olarak bulunmuştur (Karakaya ve ark., 2004). Çocukların yaşadıkları travmatik olayın üstesinden gelebilmelerine yardımcı olabilmek için öncelikle güvenliğin ve sosyal desteğin sağlanması, belirsizliklerin ortadan kaldırılması, çocuğun olayı anlaması ve tanımlamasına fırsat tanıması gerekmektedir.
***
Afetlerde çocuklarda gözlemlenen davranış değişiklikleri, içinde bulundukları gelişim döneminin özelliklerini yansıtmaktadır.
Oyun Çağı (3-5 Yaş) Dönemi: Çocuklar doğal afeti yaşamış ya da medya aracığıyla maruz kalmış bu yaş çocuklarda tepkisel davranışlar gözlenebilir. Değişen yaşam koşulları ve bozulan sosyal düzen çocukların uyum sorunları yaşamasına neden olabilir. Özellikle bu yaş grubunda maruz kalınan doğal afetin etkisi ile korku, şaşkınlık ve güvensizlik oldukça sık gözlenmektedir.
***
Ayrıca, doğal afetlerin neden olduğu kayıpları hatırlatan oyunlar oynama, yaşananları öykü gibi sürekli anlatma, doğal afetlerle ilgili ısrarcı bir şekilde sorular sorma davranışları da kendini gösterebilir. Kekemelik gibi konuşma bozuklukları ve aşırı strese bağlı sağlık sorunları da gelişebilir.
***
Bir sonraki yazımızda okul çağındaki ve ergenlik dönemindeki çocuklarda gözlemlenen davranış değişiklikleri, içinde bulundukları gelişim döneminin özelliklerini kaleme alacağız.
