Asperger sendromu, dil ve bilişsel gelişimde klinik olarak önemli bir gecikme olmaksızın, karşılıklı sosyal etkileşimde niteliksel bozulma, davranış, ilgi ve etkinliklerde kısıtlılık ve yineleyici örüntülerle karakterize bir yaygın gelişimsel bozukluktur.

***

İsmini Hans Asperger’den alan, otizm spektrum bozukluğunun bir çeşidi olan asperger sendromu, sosyalleşebilme ve etkili iletişim kurabilme yeteneklerini sınırlayan gelişimsel bir bozukluk olarak değerlendirilmektedir. Bu sendroma sahip bireylerin dar ilgi alanlarına sahip oldukları, katı rutinler ve sıklıkla tekrarlayan davranışlara sahip oldukları görülmektedir. 

***

2013 yılına kadar tek başına bir hastalık olarak tanımlanırken, bu tarihten sonra otizm spektrum bozukluğu yelpazesi içerisinde, yüksek işlevselliğe sahip bir alt kategori olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Asperger sendromunda belirtiler diğer otizm spektrum bozukluğu yelpazesinde yer alan bozukluklarına göre daha az şiddette görülmektedir.

Bu nedenle “yüksek işlevselliğe sahip” olarak değerlendirilmektedir. Belirtiler daha çok sosyal beceri alanında güçlükler, tek bir konu alanına aşırı ilgi ve tekrarlı davranışlar alanında yoğunluklu olarak görülmektedir.  Asperger sendromunda görülen belirtiler şu şekilde özetlenebilir:

•             Göz teması kurmakta güçlük

•             Sosyal ilişkilerde güçlük yaşama (koşula uygun davranışlarda bulunmama, konuşmaya uygun cevap verememe gibi...)

•             Yüz ifadesi, beden dili gibi sosyal mesajları anlamakta zorluk yaşama (kaşları çatılmış, kolları bağlı bir kişinin kızdığını fark edememek gibi)

•             Olağandışı konuşma kalıpları kullanma ve ironiyi, mizahı ve alaycılığı ya da normal konuşma için önemli olan jestleri ve sosyal ipuçlarını anlamakta zorlanma

•             Daha az duygulanım göstermek (mutlu olduğunda, keyifli olduğunda daha az gülümseme gibi, konuşmalarında vurgu ve tonlamaları duygudan yoksun, düz ve mekanik olmak gibi…)

•             Daha çok yalnız vakit geçirmek istemek,

•             Tek bir konuya aşırı ve yoğun ilgi gösterme (arabalarla ilgilenen Asperger sendromlu bir çocuğun arabalarla ilgili her türlü bilgiye hakim olması gibi...)

•             İlgi duyduğu konuya tekrar tekrar dönmek,

•             Aynı hareketleri tekrar tekrar yapmak

•             Değişikliğe uyum sağlamada güçlük çekmek (kahvaltıda hep aynı yemeği isteme, hep aynı kıyafetleri giyinmek isteme gibi)

Belirtiler 4 yaş itibari ile gözlenebilmektedir ve kızlara oranlar erkeklerde daha sık rastlanmaktadır. Asperger sendromunun nedeni tam olarak bilinememekle birlikte,  çevresel ve genetik faktörlerin yatkınlık oluşturduğu düşünülmektedir.

***

Birçok araştırma sonuçları şu faktörlerin risk faktörleri olarak değerlendirilebileceğini göstermektedir;

•             Ailede herhangi bir otizm spektrum bozukluğu varsa diğer kişilerde de otizm spektrum bozukluğu görülme ihtimali normal topluma göre artış göstermektedir,

•             Bazı genetik ve kromozal hastalıklara (frajil X sendromu, tüberosiklorozis) sahip kişilerde otizm yelpazesi bozukluğu görülme ihtimalinin yükseltmektedir,

•             Gebelikte yaşanan sorunlar otizm spektrum bozukluklarının gelişmesine neden olabileceği ya da yatkınlığa neden olabileceği belirtilmektedir

•             İleri yaşta anne baba olmanın otizm spektrum bozukluğu riskini arttırdığı gözlenmektedir.

***

Asperger sendromunun belirtileri kişiden kişiye göre değişebilmekte, tanılama genellikle bireyin gelişim öyküsünün alınması, davranışlarının gözlenmesi, dil ve iletişim becerilerinin değerlendirilmesi ile çocuk ruh sağlığı uzmanı tarafından yapılmaktadır.