Allah, İsrailoğulları’na cumartesi günü avlanmayı yasaklamış, bu güne tazim etmelerini emretmişti. Dolayısıyla balıkar o gün su yüzüne çıkar, serbest yüzerlerdi. Diğer günlerde ise balıklar durumu sezdikleri için su yüzüne çıkmazlardı. Bu durum, Allah’ın bir imtihanı idi. Fakat İsrailoğulları bu imtihanı kazanamadılar ve Cumartesi Yasağı’na saygısızlık gösterip balıkları o gün avlamaya başladılar. İşte ayette belirtilen haddi aşma budur.

***

İlahiyatçı-araştırmacı Prof. Dr. Ahmet Bedir de konu ile ilgili olarak şu tesbitlerde bulunmuştur. “Yahudi şeriatında cumartesi haftalık tatil günü olup o gün çalışmak ve dolayısıyla avlanmak yasaklanmıştır. Ashab-ı Sebt ise, Sebt gününün icaplarını ihlal ettikleri için gençleri maymun, ihtiyarları ise domuz suretine çevrilerek cezalandırılmış olan Yahudilerdir.

***

Ashab-ı Sebt ile ilgili “ Ey ehli kitap! Biz, birtakım yüzleri silip dümdüz ederek arkalarına çevirmeden yahut onları, Cumartesi Adamları gibi lanetlemeden önce (davranarak), size gelenleri doğrulamak üzere indirdiğimize (kitaba) iman edin; Allah’ın emri mutlaka yerine gelecektir.”  ayetinde geçen ‘Sebt’, Yahudilerce mukaddes olan cumartesi günüdür.

‘Cumartesi Adamları’ndan maksat ise, gerekli bulunduğu halde, cumartesi gününe saygı göstermeyen, bu ve benzeri günahlarından dolayı lanetlenen bazı Yahudilerdir. Bu kimselerin Ürdün’ün Akabe şehrinde (Eyle) yaşamış oldukları belirtilir.

***

Taberi, Hz. Peygamber’den bunu tespit edecek bir beyanın olmaması ve Eyle ile Makna’nın deniz kenarında oluşu nedeniyle her ikisinin de olabileceği yönünde fikir belirtmiştir Bu şehrin Taberiye Gölü’nün kenarında yer alan Taberiye Şehri olabileceği de yine rivayetler arasındadır.

Ürdün’ün Akabe Şehri’nde, Yahudilerin cezalandırılmasına sebep olan yapılardan herhangi bir iz bulunmamaktadır. Şehrin batısında İsrail sınırına yakın yerde Hz. Süleyman’ın limanı olarak bilinen ve ‘Tell el-Halife’ (Ezion Geber) denilen bir ören yeri mevcuttur.

***

Cumartesi gününü ibadetle geçirmeleri kendilerine emredilen Yahudiler, Davut Aleyhisselam zamanında  bu hususta görüş ayrılığına düşmüşlerdi.  Yahudiler, cumartesi günü çalışma yasağını ihlal ederek hadlerini aştılar.  Allah da onları cezalandırdı.

***

Ayetten anlaşılacağı üzere, yasağa uyanlar olduğu gibi uymayanlar da mevcuttu. Yasağa uymayanları, bir kısmı uyarıyor bir kısmı ise uyarmıyordu. Yasağa uymayanlar, bundan dolayı lanete uğratıldılar.  “Hadlerini aştıklarından dolayı Allah onları maymuna çevirdi.”

Hadlerini aşmaları ise şu şekilde olmuştu: Cumartesi balık avlama yasak edildiği için, balıklar akın akın kıyıya doğru geliyor, diğer günlerde ise uzaklaşıyorlardı. Bunu gören Yahudiler, cumartesi günü akın edip gelen balıkları, deniz kıyısında, (Eyle veya Makna’da) havuzlar açıp, o gün onları oralarda tutuyor, ertesi gün avlıyorlardı. Bu da avlanma yasağını ihlal etme anlamına geliyordu.

***

Maymuna çevrilme keyfiyeti, yaygın görüşe güre tam bir maymuna dönüşmedir. Kimi de bu dönüşümü, mesh olmaktan (dönüşmekten) kinaye yolu bir dönüşüm kabul edip, Yahudilerin ahlaki yozlaşma ve deformasyona uğramak suretiyle maymuna dönüştüklerini savunmuştur.

***

Âlimler, maymun haline getirilen bu kimselerin bu halde kalıp kalmadıkları ve maymunların bunların neslinden olup olmadığı veya bunların helak olup, nesillerinin de sona erip ermediği gibi konularda ihtilaf etmişlerdir.  Ne Kur’an-ı Kerim ne de hadisi şerifler insan suretinden maymuna dönüşenlerin neslinin devam edip etmediği konusunda bir açıklama yapmaz.