EKO-PSİKOLOJİ

Saadet Elevli

18.11.2023 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:53

GÜNCELLEME

18.11.2023 - 09:00

YAYINLANMA

25.04.2025 - 20:53

GÜNCELLEME

Eko-psikoloji kavramı ilk olarak, 1992 yılında Theodor Roszak tarafından "Yeryüzünün Sesi” adlı kitabında ortaya konulmuştur. Roszak, “eko-psikoloji” kavramı ile doğadan kendisini soyutlayan insanın ruhsal olarak mutsuz olduğunu ileri sürmüş ve ruhsal sağlık için bireyin iç dünyası ile dış dünya arasındaki etkileşimin önemine vurgu yapmıştır. İnsan tarafından doğaya verilen zarar ve hasarın, "buradaki ruh" ile "oradaki doğa" arasındaki "asırlık zihin ve doğa arasındaki ayrımı" yıktığı ifade etmiştir.

***

Eko-psikolojinin amacı, insanları psikolojik olarak doğa ile yeniden birleştirmek, zihin ve çevre arasındaki etkileşimi anlamak ve sürdürülebilir davranış ile zihinsel sağlığın doğayla bağımlılığını onurlandırmak, ekolojik olarak zararlı davranış modellerini değiştirmektir. Eko-psikoloji, özellikle modernite ile birlikte artan yaşam mücadelesinin sebep olduğu olumsuzluklara yoğunlaşmakta ve insanın maruz kaldığı zihinsel ve ruhsal yıpranmaya çözüm olarak doğayı göstermektedir.

İnsanoğlunun geleceği söz konusu olduğunda, son 20 yılda karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlar arasında, doğa ve çevre sorunları gelmektedir. Doğada meydana gelen birçok değişiklik; doğal kaynakların tükenmesi, iklim değişimleri, canlı türlerinin yok olması doğanın dengesini bozmaktadır. İnsanın başrolü oynadığı ekolojik dengenin bozulması sadece insanoğlu için gerekli yiyecek, içecek, barınma vs. gibi birçok ihtiyaçların karşılanamaması sonucu fiziksel zarar değil, aynı zamanda bireyin ruh sağlığını da olumsuz yönde etkilemektedir.

***

Özellikle endüstri devrimiyle birlikte yoğun sanayileşme sürecinin başlaması ve bu sürecin tetiklediği kentleşme süreci, doğanın tahrip olması ve doğal yaşamın sekteye uğramasına neden olmaktadır. Bu durum insanların ruhsal yapılarını da etkilemektedir. Çünkü insanın sağlıklı bir beden ve psikolojik yapıya sahip olabilmesi için sosyal ilişki kurmaya ihtiyacı olduğu kadar, doğaya yakın, doğa ile iç içe olduğu bir yaşam tarzlarına da ihtiyaç duymaktadır.

***

Doğa ile insan arasında kuvvetli bir bağ bulunmakta, bu bağın sebebi “İnsan varoluşunun bilinçaltından hayatını devam ettirme ve yaşamsal bağlantılar kurma çabası” dır. İlk olarak MÖ 563-MÖ 483 yıllarına dayanan Uzakdoğu ülkelerinde ve Hindistan’da özellikle dini terminolojide (Hinduizm ve Budizm) transa geçme ve manevi olgunlaşma (nirvana) aracı olarak kullanılan doğa, daha sonraları psikolojik iyileştirme yaklaşımı olarak kullanılmaya başlanmış; özellikle farkındalık terapisi ve meditasyon uygulamalarında etkin bir şekilde faydalanılmıştır. Günümüzde pozitif psikoterapi bağlamında birçok ülkede doğa terapi (Ecotherapy/Nature Therapy) uygulamalarına rastlamak mümkündür.

Yapılan çalışmalar doğayla ilişkili olma ile depresyon, anksiyete ve stres arasında negatif ilişkiler olduğunu göstermektedir. Başka bir ifadeyle doğayla ilişki azaldıkça depresyon, anksiyete ve stres artmaktadır. İlgili alanyazın incelendiğinde, doğayla ilişkili olma ile öznel iyi oluş ve mutluluk arasında pozitif yönde bir ilişki bulunmuş; buna karşın doğayla ilişkili olma ve depresyon arasında negatif ilişki bulunmuştur (Zelenski & Nisbet, 2014.

***

Pretty, Peacock, Hine, Sellens, South, ve diğerlerinin (2007) yapmış olduğu bir araştırmada doğa etkileşim merkezli uygulamaların ruh sağlığı ve psikolojik iyi olmayı arttırdığı tespit edilmiştir.

Sadece fiziksel var oluşumuz için değil, aynı zamanda ruh sağlığımız için de vazgeçilmezimiz olan doğayı yok etmek, kendimizi de öldürmek demek iken, doğaya bu kadar zarar neden…?

Freud, yıllar önce “nevrozların kaynağının uygarlık” olduğunu söylemiş… Ya doğa ile barışarak ruhsal ve bedensel sağlığa kavuşacağız ya da doğaya zarar vermeye devam ederek nevrotik bir topluma dönüşerek kendi kendimizi mutsuzluğumuzda yok edeceğiz…

BİR CEVAP YAZ

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yorumlar (0 Yorum)

EKO-PSİKOLOJİ

Saadet Elevli

BİR CEVAP YAZ

Diğer Yazıları

YAS SÜRECİ

FOBİLERLE YÜZLEŞMEK

ÖZGÜL FOBİLER(2)

ÖZGÜL FOBİLER

‘TEMBEL’ DEĞİLSİN HASTA OLABİLİRSİN! (2)

‘TEMBEL’ DEĞİLSİN HASTA OLABİLİRSİN!

BİPOLAR BOZUKLUK (2)

BİPOLAR BOZUKLUK

OBEZİTE (2)

OBEZİTE

PANİK BOZUKLUK (2)

PANİK BOZUKLUK

TOPLUMUN SESSİZ TRAJEDİSİ (2)

TOPLUMUN SESSİZ TRAJEDİSİ

EMDR TERAPİSİ (2)

EMDR TERAPİSİ

İŞ YERİNDE MOBBİNG: GÖRÜNMEYEN TEHDİT

KORKUNUN GİZLİ YÜZÜ: ANKSİYETE

MAVİ ORKİDE (2)

MAVİ ORKİDE

RÜYALARIN ŞİFRESİ (2)

RÜYALARIN ŞİFRESİ

ÇOCUKLARDA TIRNAK YEME DAVRANIŞLARI

ÇOCUĞUNUZUN GİZLİ SİNYALLERİ

KLOSTROFOBİ: KAPALI ALAN FOBİSİ

BULİMİA NEVROZA

KÖKLER, EVLER VE DÜŞLER…

SONSUZ AŞKIN YOLU (2)

SONSUZ AŞKIN YOLU

SEN DEĞİŞİNCE DÜNYA DEĞİŞİR

ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ (2)

ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ

ANOREKSİYA NEVROZA

BAĞIMLILIK NASIL OLUŞUR? (2)

BAĞIMLILIK NASIL OLUŞUR?

ERGENLİK DÖNEMDE ‘CİNSEL’ GELİŞİMLER

ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM (3)

ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM (2)

ÇOCUKLARDA CİNSEL GELİŞİM

DİJİTAL ŞİDDET (2)

DİJİTAL ŞİDDET

BAĞIMLILIK VE AİLE (2)

BAĞIMLILIK VE AİLE

İNTERNET BAĞIMLILIĞI (2)

İNTERNET BAĞIMLILIĞI

Bağımlılığa karşı pozitif ebeveynlik (2)

BAĞIMLILIĞA KARŞI POZİTİF EBEVEYNLİK

Çocuklarda tırnak yeme davranışı (2)

ÇOCUKLARDA TIRNAK YEME DAVRANIŞI

AYRILIK KAYGISI (2)

Ayrılık kaygısı

Narsisizm ve sosyal medya (2)

NARSİSİZM VE SOSYAL MEDYA

Spor ve egzersizin ‘bağımlılığa’ etkisi (2)

Spor ve egzersizin ‘bağımlılığa’ etkisi

ÇOCUK EĞİTİMİ ANNE BABA EĞİTİMİYLE BAŞLAR…

SOSYAL FOBİ (2)

SOSYAL FOBİ

MÜKEMMELİYETÇİLİK

HELİKOPTER EBEVEYNLİK (2)

HELİKOPTER EBEVEYNLİK (1)

KLEPTOMANİ: ÇALMA HASTALIĞI

MİTOMANİ: YALAN SÖYLEME HASTALIĞI (2)

MİTOMANİ: YALAN SÖYLEME HASTALIĞI

ANNE BABALARA TATİL TAVSİYELERİ (3)

ANNE BABALARA TATİL TAVSİYELERİ (2)

ANNE BABALARA TATİL TAVSİYELERİ

DAMGALAMA (STİGMATİZASYON)-2

DAMGALAMA (STİGMATİZASYON)

ERGENLİK DÖNEMİ VE ÇOCUK İLETİŞİMİ (2)

ERGENLİK DÖNEMİ VE ÇOCUK İLETİŞİMİ

SU TERAPİSİ (HİDROTERAPİ) -2

SU TERAPİSİ (HİDROTERAPİ)

KARNE KRİZE DÖNÜŞMESİN

BABANIN ÇOCUK HAYATINDAKİ ÖNEMİ

OYUN TERAPİSİ (2)