Sosyal Güvenlik Kurumu ile özel nitelikteki inşaat firmaları arasında kısmi ilişiksizlik belgesi düzenlenmesi konusunda yaşanan anlaşmazlıkların ortadan kaldırılması amacıyla yeni bir düzenleme yapılmıştır. Kısmi ilişiksizlik belgesi, işverenin talebine dayalı bir işlem olup, işverenin başvuru tarihi, işin bitiş tarihi olarak kabul edilir. Başvuru tarihi itibarıyla inşaatın tamamlandığı anlaşılırsa, kısmi ilişiksizlik belgesi verilmez ve inşaatın tamamı için asgari işçilik araştırması yapılır.

***

Özel nitelikteki inşaatlarda, kısmi ilişiksizlik belgesinin düzenlenebilmesi için inşaatın bitirildiği kısımların tespit edilmesi gerekmektedir. Yapı denetimine tabi olan inşaatlarda, inşaatın tamamlanan kısmının fen ve sanat kurallarına, ruhsata ve diğer ilgili mevzuata uygun şekilde tamamlandığına dair yapı denetim kuruluşu tarafından düzenlenen ve ilgili idare tarafından onaylanmış seviye tespit tutanağı gereklidir. Bu tutanağa göre, gerçekleşme oranı üzerinden yüzde 10’luk proje inceleme bedeli düşülerek kısmi ilişiksizlik belgesi düzenlenebilir.

***

Yapı denetimi olmayan inşaatlarda ise, ilgili belediye tarafından onaylanmış yapı denetim tutanağı veya sosyal güvenlik denetmeni tarafından düzenlenecek seviye tespit tutanağı ile kısmi ilişiksizlik belgesi talep edilen kısmın inşaatın tamamına oranı belirlenir. Bir diğer önemli husus ise, işverenin SGK'ya borçlarının bulunmamasıdır. Kısmi ilişiksizlik belgesinin düzenlendiği tarihte işverenin borcu olup olmadığı kontrol edilerek, borç bulunmaması durumunda belge verilecektir. Eğer işverenin ödenmemiş borçları varsa, bu durumda kısmi ilişiksizlik belgesi düzenlenmeyecektir.

Yeni Düzenlemeler:

Kısmi ilişiksizlik belgesi düzenlenmesi, işverenin başvurusu ile yapılır ve başvuru tarihi, işin bitiş tarihi olarak kabul edilir. Yapı denetimine tabi inşaatlarda, yapı denetim kuruluşu tarafından düzenlenen ve ilgili idare tarafından onaylanan seviye tespit tutanağı gereklidir. Yapı denetimi olmayan inşaatlarda, sosyal güvenlik denetmeni tarafından düzenlenecek seviye tespit tutanağı ile oran tespiti yapılır. SGK'ya borcu bulunmayan işverenlere kısmi ilişiksizlik belgesi verilir.

Örnek Uygulama:

Bir inşaatta 31.12.2020 tarihinde yapılan seviye tespit tutanağında inşaatın gerçekleşme oranının yüzde 50 olduğu belirtilmiştir. Bu durumda, inşaatın yüzde 40’ı dikkate alınarak (yüzde 50’den yüzde 10’luk proje inceleme bedeli düşülerek) 1120 metrekarelik alan için kısmi ilişiksizlik belgesi düzenlenebilir. Eğer işverenin borçları varsa, kısmi ilişiksizlik belgesi düzenlenmeyecek, ancak borç ödenirse belgenin verilmesi mümkün olacaktır.

***

Sonuç olarak, bu yeni düzenleme, özel inşaatlar için işverenler tarafından talep edilen kısmi ilişiksizlik belgesi taleplerinin daha şeffaf ve belirli kriterlere dayalı bir şekilde değerlendirilmesini sağlamaktadır. Böylece, inşaat işverenleri için daha adil ve düzenli bir süreç oluşturulmuştur.