Uluslararası siyasette ve siyaset biliminde liderlik türlerinin arasında belki de en çok dikkat çeken tür olan karizmatik liderlik konusunu ele alacağım bugün…
Öncelikle karizma kelimesinin temeline inersek bu kelime ilk kez Amerika’da, 1960 ve 70’lerde popüler bir kavram haline geldi.
Sosyolojinin babası olan Max Weber ise karizma kelimesini makam otoritesine dayanmayan etki veya izleyenlerin liderde olağan dışı niteliklerin bulunduğu düşüncesine sahip olmaları şeklinde ifade etmiştir.
Bu sebeple karizmatik liderlerin daha çok örgütlerin geçiş dönemlerinde ve stresli durumlarda ortaya çıktıkları düşünülüyor.
***
Karizma kavramı genellikle fiziksel, zihinsel, tarihsel üstünlüğe ve çekiciliğe vurgu yapan bir kazanım olarak kabul ediliyor.
Önemli kaynaklarda vurgulanan bir kavram olduğu için karizmatik kişiler üstün özellikler ile donatılan kişiler olarak da düşünülüyor.
Max Weber’e göre karizmanın önemli unsurları vardır. Bunlar: olağanüstü kabiliyette bir kişilik, kriz durumun varlığı, krizlere radikal çözümler üretebilme yeteneği, izleyicileri sıra dışı ve üstün güçlere sahip olduklarına inandırabilir gücüdür.
***
Yani bizim anlayacağımız dilde karizmatik liderler aslında bulunduğu toplumda yaptıkları ve yapacaklarıyla kabul görmüş kişilerdir.
Zaten liderlik kavramı da bunu gerektiriyor değil mi?
Karizmatik lider vasfı, sadece siyasetçiyle ilgili olmasa da tarihte bir iz bırakmış siyasi liderler karizmatik liderler olarak kabul görüyor.
19’uncu yüzyılın sonlarından 21’inci yüzyıla kadar geçen sürede bana göre her anlamda en büyük karizmatik lider Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’tür.
Atatürk aslında kavramların üstünde bir liderdir ama yine de Atatürk bu sınıflandırmanın zirvesini hak ediyor.
Kurduğu devlet, kazandığı savaşlar, kültürel birikimi ve fiziksel özellikleri bir yana Atatürk yaşadığı dönemde tüm dünya liderlerince saygıdeğer bir kişilik olarak kabul ediliyordur ki günümüzde de hiçbir devlet lider için Atatürk’e karşı ilgi duymuyordur diyemeyiz.
***
Gelgelelim tabi ki bu karizmatik liderlik vasfı sadece Atatürk için ortaya atılmış bir kavram değildir.
Yakın dönemde ve günümüzde de birçok lider, karizmatik lider vasfını taşımayı hak etmiştir.
Tüm dünyayı tek ve kuşatıcı bir insanlık bayrağı altında birleştirme hayali kuran Arjantinli devrimci Ernesto Che Guevara ve onun Küba devrimindeki yoldaşı Fidel Castro karizmatik liderler arasında gösterilebilir.
Bana göre istilacı bir siyasi politika izlemesine rağmen Adolf Hitler de karizmatik lider arasında gösterilebilir. Çünkü Hitler, yaşadığı dönemde düşünce yapısı ve fiziksel özelliklerinin yanı sıra kurtarıcı ve büyüleyici kimliğiyle Alman vatandaşları tarafından kabul görmüş bir kişiliktir.
Bunun yanına İngiltere Başbakanı Winston Churchill de eklenebilir. Churchill 2. Dünya Savaşı ve kurtuluş arayışı zamanlarında elde ettiği karizmasını güçlendirmek için radyo ve televizyon gibi modern medya araçlarından da faydalanmıştır.
***
Biraz daha yakın döneme geldiğimiz zaman Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) 44’üncü Başkanı Barack Hussein Obama da karizmatik liderler arasında yer almaya hak kazanmıştır. Çünkü Obama halkın arasına karışarak onlar gibi görünmeyi seven bir liderdi. Bunun yanı sıra eğlenceli ve pozitif kişiliği de onu bir adım öne çıkarıyordu. Siyahiler için de bir çınar ağacı görevi gören Obama tüm bunların yanı sıra, sözünü dünya üzerindeki her ülkede dinletebilecek kadar güçlü bir liderdi.
Obama’yı listeye yazıp Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i yazmamak olmaz… Dobra ve net bir kişilik olan Putin, ekonomik olarak Rusya’yı Rusya yapan bir liderdir. Zaman zaman ağırbaşlı zaman zaman ise eğlenceli bir kişilik olan Putin, zeki ve kurnazlığıyla dünya siyasetinde adından söz ettirmektedir.
Obama ve Putin’in yanına ben ABD Başkanı Donald Trump’u da eklemek istiyorum. Çünkü Trump ABD başkanlığını ikinci kere kazanmayı bile ender bir siyasi dehadır. İş adamı vasfıyla ekonomik gücü olan Trump, bunun yanında eğlenceli ve kibirli halleriyle de dikkatleri çekmeyi başarmıştır. “Yeniden Büyük Amerika” hayaliyle yola çıkan Trump, ülke vatandaşları tarafından büyük bir şans olarak görülüyor.
***
Aslın bu liste uzadıkça uzar… Saymadığım birkaç lider daha bu listeye girebilir ama son olarak bu yazıya eklemek istediğim bir karizmatik lider daha var…
Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan...
Erdoğan, 23 yıllık iktidarlığında Türkiye’yi farklı bir noktaya taşıyan bir lider olarak görülüyor.
Kararlı, sert, korkusuz, zeki ve karizmatik olarak tarif edilen Erdoğan, İslam dünyasında birleştirici bir lider olarak kabul görüyor.
Tarih sayfalarında duruşu ve söylemleriyle yer alacak Erdoğan günümüzde Türk dünyasının da desteğini tam olarak arkasına almış durumda.
