Bu hafta sizlerle eski Türk kültürü açısından büyük öneme sahip olan swastika da denen OZ Damga’mız konusunu paylaşmak istedim. Türkler, yaşantılarıyla biçimlendirdikleri kültürel değerlerine farklı anlamları kodladıkları motifler yerleştirmişlerdir.
***
Bu motifler; bazen çanak çömleklerde, bazen de halı, kilim, mezar taşı, elbise, hatta bazen han ve kervansaray duvarlarından vb. nesnelerin üzerinde farklı tasarımlarla hayat bulmuştur.
Türk kültüründe Svastika, ‘OZ Damgası’ olarak bilinir. Bu damga Ozlaşarak Tanrıya erişmeyi ifade etmektedir. Saz şairleri de sazları ile canları ozlaştırır yani Tanrıya eriştirirler. İşte bu yüzden saz şairlerine ozan denilmektedir.
***
Ozlaşmak kavramı güneş kültürüne ait dini ritüellerde de görülmektedir. Güneş sembolü olan 'OZ Damgası'nın sözlük anlamı kendi kendine var olan demektir. Bu damganın nerede ve ne zaman orta çıktığı tam olarak bilinmemektedir. OZ damgası genellikle Svastika olarak ifade edilmiştir.
***
Hint kökenli olan bu kelime ‘’Si’ (iyi), ‘’As’’ (olmak) kelimelerinden oluşmuştur. Mutluluk ve hayal anlamı taşımaktadır. Bu sembole ait izler İndus Vadisi Medeniyeti’ne kadar gitmektedir. ÖnTürkler’de bu sembolün uğur ve şans getireceğine inanılırmış.
***
Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar Svastika’nın kökeninin Ön-Türk’lere dayandığı ve dünyaya buradan yayıldığına dair önemli bilgiler edinilmiştir. Türkiye’de ise Milas ve Efes başta olmak üzere Ege Bölgesi'nde sıkça bu sembolün kullanıldığı görülmektedir.
***
Amasya Hatuniye Camii, Milas’ta Kurşunlu Camii olarak bilinen Firuz Bey Camii gibi örneklerde karşımıza çıkmaktadır. Konya’daki Çatalhöyük kazılarında Cilalı Taş ve Bakır Devrine ait taş tabletlerde ve ev eşyalarında Svastika’nın kullanıldığı görülmüştür.
***
Peki Naziler neden bu sembolü seçti? Nazilerin başlıca sembollerinden ilki, üzerinde gamalı haç bulunan bayraktı. Bayrak siyah, beyaz ve kırmızı renklerden oluşmaktaydı ki, bu renkler Alman İmparatorluğu’nu simgelemekteydi.
***
I. Dünya Savaşı sonrası kurulan Weimar Cumhuriyeti rejimi karşıtı Alman milliyetçileri tarafından bu üç renk kullanılıyordu. Naziler günümüzde de kullanılan siyah, kırmızı ve sarı renkli bayrağı kınamış ve bir utanç sembolü olarak kabul etmişlerdi.
***
Adolf Hitler, Mein Kampf adlı eserinde Nazi bayrağının anlamını söyle tanımlamıştır: ‘’Kırmızı renk; Nasyonal sosyalizmin toplumsal fikrini, beyaz renk; ulusal fikri, siyah renkli gamalı haç; Aryan insanın zaferi için mücadele misyonunu temsil eder, ve aynı şekilde, yaratıcı çalışma zaferi, her zaman olmuştur ve her zaman antisemitik olacaktır.’’
SVASTİKA KORKUSU
Genel kanının aksine Svastika’nın sadece bir Nazi sembolü olmaktan çok daha fazlası olduğunu görebiliyoruz. Dünyanın birçok medeniyetinde kendine yer bulmuş ve ciddi anlamda kabul görmüş bir sembol olan Svastika, Nazilerin dünyaya yaptıkları kötülükler yüzünden insanlar kullanmaya korkar oldu. Belki de bu simge bir daha kullanılmayacak.
