Süslemecilik insanlık tarihi ile birlikte başlamış ve insanların en doğal tutkusu olarak ortaya çıkmıştır. Türk süsleme sanatı doğuşundan günümüze kadar çok geniş bir alana yayılmasına rağmen kendi kültür ve sanat özelliklerini korumuştur. Bugün sizlere süslemenin en küçük yapı taşı olan motiflerin başında gelen “altı köşeli yıldız” sembolünden bahsetmek istiyorum.

***

Altı köşeli yıldız motifi biz Türklerin kadim çağlardan beri kullandığı motifler arasındadır. Çok doğaldır ki motifler, insanların bilinmeyenleri sorgulama gerekçesi sonucu çevrelerinde gelişen durumları inançsal olay ve sembollere bağlama istekleri sonucunda gelişmiştir.

***

Bunlardan biri de altı köşeli yıldız motifidir. Aynı merkezden iki eşkenar üçgenin birbirine geçmesi sonucu meydana gelen motifin Türklerin inancına göre, alt ve üstte olan üçgeninin göğü ve yeri, iyiyi ve kötüyü, kadın ve erkeği, ateşi ve suyu temsil ettiğine inanılmaktadır.

***

Yapılan çalışmalar İslamiyet öncesi dönemden bu yana kullanıldığını bize gösterir. Örneğin on ki hayvanlı Türk takvimi, Türk boylarının tamgaları ve kaya resimleri altı köşeli yıldız motifinin o dönemde belirgin olarak kullanıldığını kanıtlar niteliktedir. İslamiyet’in kabulü ile birlikte yerleşik hayata geçen Türkler altı köşeli yıldız motifini farklı anlamlarda ve eserlerde kullanmaya devam etmiştir.

***

Hz. Süleyman’ın mührü anlamına gelen Mühr-i ya da Mühr-ü Süleyman ismiyle de bilinen bu motif, kuvvet ve kudret simgesi olarak kaftan, sancak ve paralarda; muska, nazarlık ve tılsımlı gömleklerde; düşman kuvvetlerinden korunmak için askerî objelerde; bolluk ve bereketi arttırmak için tepsilerde, taş işçiliğinde; hastalıkları atlatmak için kullanılan şifa taslarında; ölünün kabir azabından kurtulması ve ruhunun huzur içinde olması için mezar taşlarında kullanılmıştır.

***

Türk İslam dünyasında da sıkça kullanılan motifimiz Selçuklular Dönemi’nden günümüze kadar yapılan birçok mimarî ve sanatsal eserde dikkati çekmektedir. Bunun en güzel örneklerini Antalya’mıza değer katan tarihi yapılarda, özellikle camilerin kubbelerinde, tavan süslemelerinde, Mevlevihane Müzesinde sergilenen birçok eserde ve ayrıca mezar taşlarında sıkça görebiliriz.

***

Motifin özellikle dinî yapılarda çok sık kullanılmasının nedeni, bu motifin bulunduğu yere şeytanın giremeyeceğine dair inançtan dolayıdır. Bu bakımdan altı köşeli yıldız, Anadolu Selçuklu Dönemi başta olmak üzere Beylikler ve Osmanlı Dönemi’nin mimarîsinde ve el sanatlarında güç ve hikmeti simgelemek amacı ile süsleme unsuru olarak sıkça kullanılmıştır diyerek özetleyebiliriz.

***

Sonuç olarak; geçmişten bugüne kutsal sayıldığı için İslamiyet’te Mühr-ü Süleyman, Yahudilik ve Hıristiyanlık’ta Davud’un Yıldızı ( Star of David ) olarak bilinen altı köşeli yıldız, Yahudiler'den ve İsrail Devleti’nden çok önce, bizde Anadolu’da kullanılmıştır. Anadolu Selçukluları, Artukoğulları ve İlhanlılar'ın eserleri bunlara en güzel kanıtlardır.

***

Ne yazık ki bu motif bugün dünyada İsrail bayrağı ve Yahudi sembolü diye bilinmektedir. Oysa ki Yahudiler’in altı köşeli yıldızı kendilerine sembol ve bayrak yapmaları, Musevi Hazar Türkleri’nden dolayıdır.

SON SÖZ

Konuyu detaylı okuyup bilgi sahibi olmak isteyen okurlarıma İdil Türeli’nin Türk Sanatında Altı Köşeli Yıldız isimli kitabını okumalarını tavsiye ediyorum.