1993 yılında kurulan Yukos Oil Company Rus sahasındaki petrolün yüzde 20’sini üretiyordu. Bu süreç 2003 yılına kadar bu şekilde devam ediyordu. Bu şirket 30 yaşında henüz yeni hayata atılan Mihail Hodorkovskiy tarafından Chase Manhattan Bank finansörlüğünde Platon Lebedev’le birlikte ele geçirildi. Alınmadı dikkatli okuyalım direk olarak değerinin çok ama çok altında bir fiyata ele geçirildi.
***
Çünkü işleyen düzende bir şirket ederinin oldukça altında bir fiyata alıcı buluyorsa bu alış değil elden çıkarma olarak ifade edilir. 2003 yılına gelindiğinde henüz 40 yaşında olan Hodorkovskiy, dünyanın en zengin 16. kişisiydi. Yukos Oil’e değinmişken CEO’suna bakmadan geçmek tabi ki olmaz. Her katmanında ayrı olay bulunduğunu tahmin etmekte zor olmasa gerek.
***
Yukos Oil’in başına geçmeden önce ABD’nin en büyük petrol firmalarından ConocoPhilips’de CEO olarak görev alan Steven Theede’nin yeni görev yeri Yukos Oil olmuştu. Yani bedelsiz olarak bünyesine yıldız transferi yapmıştı Yukos Oil.
***
Theede, Yukos Oil’den sonra dünyanın en önemli petrol ve doğalgaz şirketi olan Serica Energy Limited’in İcra Kurulu Başkanlığına getiriliyordu. Serica Energy’nin en önemli stratejik ortağı ise Rockefeller’e ait olan Chevron şirketiydi. Şimdi yeniden Hodorkovskiy’e geri dönüyoruz.
***
Siyasete gireceğini açıkladıktan kısa süre sonra Hodorkovsky’i için kıyamet kopuyordu. Milyarlarca serveti olan Hodorkovskiy ve ortağı Lebedev 10 milyon dolar vergi kaçırma suçuyla tutuklanıyordu. 2014 yılında kadar da hapiste kalmaya devam edecekti.
***
Yahu bu kadar isim yazdık Yeltsin’in dönemindeki en etkin isim kim değindik ama vurgulamadık değil mi? O isim tabi ki Boris Berezovski’nin ta kendisidir. Hepinize tanıdık gelecek bir lakabı vardı; “Rasputin.” Neden bu lakap takılmıştı? Kendisi kararlarıyla Yeltsin’i o kadar etkiliyordu ki bu etkisini vurgulamak için Rus Lider Putin’e benzetilmişti.
***
1993 yılına dönüyoruz hemen.
Alexander Voloshin -Yeltsin’in gelecekteki Genelkurmay Başkanı- AvtoVaz Başkanı Vladimir Kadannikov ile bir şirket kurdu ve 50 milyon dolar kredi aldı. Hangi şirketi kurmak için mi? Popüler giyim markası olan AVVA’yı kurmak için… AVVA’yı alır da durur mu? Ardından kısa süre içerisinde Mercedes’in Rusya Distribütörlüğünü aldı. Durdurulamıyordu ve devam ediyordu. Sibneft’e -günümüzde Gazprom Neft olarak bulunuyor- ortak oluyor, ülkenin en önemli kanallarından olan One TV’nin kontrolünü de ele geçiriyordu.
***
Soros’un Rusya’daki en önemli kolu olduğu yıllarca konuşuldu ancak hep reddetti. Rusya’nın yine en önemli havayollarından Rusya’daki uzun bir dönem CEO’luk yapmıştı Berezozsky. Şirket’in bir diğer en önemli isim ise 1989-93 yılları arasında ABD desteğini arkasına alan Vitali Savelyev oldu. Putin’i Yeltsin ile tanıştırıp, siyasete sokan kişi de Berezovsky’di. Sen gel bu kadar önemli isimleri bir araya getir ve çarkın en önemli dişlisi ol aradan kısa süre geçtikten sonra ise bu çark kırılsın…
***
Putin’in iktidara gelmesinde en önemli katkıları veren isim Berezovsky’nin tepelerden düşüş çok hızlı olacaktı. Öncelikle Putin One Tv’ye el koyacak ve bu baskılara daha fazla dayanamayan Berezovsky, ülkeyi terk etmek zorunda kalacaktı.
***
O kadar fazla Oligark var ki hangisine değineceğimi şaşırmış durumdayım. Sırada bizi bekleyen Vladimir Gusinsky ismi var. 1988 yılında Gorbaçov’un reformlarının ardından Rusya’ya yabancı yatırımcı akını başlamıştı. Bu firmalara ise danışmanlık yapan INFEKS adından bir firma piyasada yerini almıştı.
***
Bu firmanın sahibi “Aday Oligark” olarak piyasaya yeni giren Gusinsky’di. Washington merkezli APCO ile birlikte “MOST” girişim fonunu da kuran Gusinsky, neden bu firma ile çalışmaya başlıyordu Gusinsky? Çünkü dünyanın en önemli PR gruplarından birisiydi bu firma. APCO’nun siyasal PR uzmanı olması ve başında Magery Kraus gibi büyük bir siyasi deha bulundurması bunda oldukça etkili olmuştu.
***
Magery Kraus, ABD dış politikalarında çok önemli etkilere sahip bir isim. Bunu iki örnekle destekleyeceğiz. Bunlardan birisi George Washington Politika Yönetimi Enstitüsü bir diğeriyse Amerikan Politikalar Konseyi. Peki bu iki kurumu kim finanse ediyor? Heh işte şimdi tren raylarına oturdu değil mi? Rockefeller…
***
Tüm bunların ardından Gusinsky, NTV grubunu içerisine alan Most Medya Holding’i kuruyordu. Buna ek olarak Rusya’nın o dönemki en büyük bankası olan Most Bank’ı kurdu. Lütfen sabredin birkaç isim daha yazacağım ve ardından neler olacak neler… Bir sonraki yazımızda buluşmak dileğiyle…
