Çocuk, edebiyatı okuma ve yazma öğreniminin temel taşıdır.
Dil gelişimini kolaylaştırıcı amacı vardır. Çocuk edebiyatının okuma
gelişimindeki gücü nedeniyle ilköğretim okuma programlarının içeriği değişmiştir.
Çocuk edebiyatı amacını ve işlevini nitelikli çocuk kitaplarıyla yerine
getirir:
Nitelikli çocuk kitaplarının yararları:
Çocuklara okurken eğlenme ve zevk alma fırsatı sağlar.
Çocukların iç dünyalarını zenginleştirir. Çocukların okudukları ile kendi
yaşamları arasında doğal ve güçlü bir bağ kurmasını pekiştirir. Hayat
deneyimleri ile iç içe olabilecek kapıyı aralar, yeni ve farklı yaşam
deneyimleri ile karşılaşma şansı verir. Çocuklarda okuma-yazma farkındalığını
geliştirir. Kitabın önemini vurgular. Okuma-yazma etkinliklerine kaynak
oluşturup okuduğunu anlayabilme ve düzgün dil kullanımını sağlar,
***
Edebiyat öğretiminin iki önceliği vardır: Öğrencinin dil
bilgisini artırmak, öğrencinin görgüsünü zenginleştirmek ve onu değişik yönleriyle
insanlığın durumlarıyla ilişkiye sokarak kişiliğini geliştirmek. (Julian
Marshall)
Öğretmenin; Nitelikli çocuk edebiyatının ne olduğunu bilmesi
gerekir. Kitap seçimini yaparken öğrencinin ilgisini ve gelişim düzeylerini göz
önüne alması gerekir. Çocuk kitaplarını okuması ,bilmesi ve yeni kitapları
takip edebilmesi gerekir. Öğretim yaklaşımlarını, yöntemlerini, öğretici
etkinliklerini ve malzeme seçimini bilmesi gerekir. Kuramsal bakış açılarını
anlayabilmesi çok önemlidir.
Yaklaşım, yöntem ve etkinlik seçim nedenlerini bilmesi ve
bunu amaçlı yapabilmesi gereklidir. (Niçin bu kitabı seçtim, hangi amaçla
kullanacağım ve bu kitabı nasıl işleyeceğim? sorularını yanıtlayabilmelidir.)
Öğrencileri için net beklentileri ve amaçları olmalıdır. Nitelikli ve iyi
hazırlanmış öğretim programı olmalıdır.
***
Dr. Meral Kaya’nın 2006 bildirisinden; iyi okur etmenin
amacı şöyle açıklanmıştır:
Türkçe ( anadili ) öğretimini zenginleştirmek. Okuma
öğretimi (okuma alışkanlığı kazandırmak.) Edebiyat öğretimi (edebiyat okuru
yetiştirmek.) Bilişsel kavramı, bilgiyi, belleği, akıl yürütmeyi, sorun çözmeyi, yani zihni içine
alır. Bilişsel gelişimin anahtar kavramı dildir. Bu yönüyle çocuğun dil
gelişimi ile bilişsel ve düşünce gelişimi arasında paralellik vardır.
Dil, temel iletişim aracı olma yanında, anlama, anlatma ve
düşünce aracıdır. Çocuğun, orta çocukluk döneminde (6-12) zihinsel işlemleri
yoğundur. Ergenliğe yaklaştıkça soyut düşünme yeteneğini de kazanmaya başlar
çocuk. Bu evrede, görmedikleri nesne ve olaylar hakkında düşünce, kavram
üretme; mantıki sonuç çıkarma, dikkati yoğunlaştırma yetileri gelişir. Soyut
düşünme yeteneği ve bellek gücü geliştikçe, neden-sonuç arasında ilişki kurma
başlar, davranış ve eylemlerin olası sonuçlarını göz önünde bulundurmaya, kendi
düşünce ve davranışlarını geliştirmeye başlarlar.
***
Çocuk edebiyatının şu hedeflere sahip olması gerekir:
“Çocukların ruhsal ihtiyaçlarını ( güven duygusu, başarma ve
başarılı olma, bir gruba kabul edilme, sevme ve sevilme, öğrenme, oyun ve
değişiklik, estetik duygusu ) karşılamak. Çocukların değişik yaşlarda ilgi
duydukları konuları göz önüne almak. Çocuğun dil gelişimine özen göstermek.
Çocuğun algısal gelişimine yardımcı olmak. Sosyal-duygusal gelişimi göz önünde
bulundurmak. Zihinsel gelişimi desteklemek. Çocuğa ilk kitap sevgisini
aşılamak, ilk edebi ve estetik değerleri vermek.
Olumlu kişilik gelişimine ortam hazırlamak. Çocukları günlük
yaşantının gerçekleri konusunda bilgilendirmek. Çocukların yaratıcı hayal
güçlerini uyandırmak. Çocukta dinleme yeteneğini geliştirmek. Kitabın eğlence
ve bilgi kaynağı olduğunu öğretmek. “İyi kitap” kavramını verilen uygun
örneklerle kazandırmak. Çocuk kitabı türlerini (‘hikaye, roman, masal, fabl,
biografi, fen kitabı, şiir, resimli kitap, çizgi roman ) iyi örneklerle çocuğa
tanıtmak. Çocukların resimlendirilme ve fiziksel özellikler yönünden iyi
örneklerle tanışmalarını sağlamak. Çocuklara çeşitli konu ve kavramları
yansıtan kitaplar sunmak. İki yaştan itibaren her yaş grubuna uygun içerik,
resimlendirilme ve fiziksel özelliklerindeki yayınları tanıtmak.”
***
Kahramanlar nasıl gelişir:
Davranışlarıyla ve eylemleriyle, konuşmalarıyla, fiziksel
özellikleriyle ( dış görünüşüyle ) diğer karakterler yardımıyla, yazarın
yorumuyla, kahraman duygu, düşünüş, davranış ve tutumlarıyla geliştirilmiş mi?
Çocuk öykü boyunca kahramanı özellikleriyle tanıyabiliyor mu? Kahraman,
çocukların özdeşim kurabileceği özellikleri taşıyor mu? Kahramanın öykü boyunca
geçirdiği değişimler, edindiği yeni davranışlar, başından geçen olaylarla
ilişkilendirilmiş mi? Kahramanın yaşadığı değişimler inandırıcı mı? Kahraman,
öykü boyunca varsa, ulaştığı başarıları hak ediyor mu?
© Copyright © 2022 Lider Gazete, Sitemizde bulunan yazı, video, fotoğraf ve haberlerin her hakkı saklıdır. İzinsiz veya kaynak gösterilmeden kullanılamaz