Son günlerde ne çok duyduk bu kelimeyi. Önce sosyal medya devi Facebook, Meta adlı bir çatı şirketi kurarak bünyesinde bulunan Facebook, Instagram ve Whatsapp’ı bu yeni şirketin çatısı altında yürüteceğini duyurdu ve Metaverse hakkında dünya çapında bir tanıtıma girişti.
***
Daha öncesinden de üzerinde çalışmalar yapılan bu yeni kavramın bilinirliği gün geçtikçe artmaya başladı. Peki, nedir bu Metaverse? Öncelikle Metaverse kavramını anlamak için kelimenin kendisine bakalım.
***
Yunanca “sonra, öte” anlamına gelen “Meta” ve İngilizce “Universe” yani "Evren" kelimelerinin birleştirilmesi ile türetilen Metaverse, tam olarak “Öteevren” anlamına geliyor. Kısaca açıklamak gerekirse Metaverse, tüm dijital dünyaların birleştirilmesiyle oluşturulan kolektif bir sanal paylaşım alanıdır, yani içinde tüm dijital dünyaların bulunduğu kurgusal evren de diyebiliriz.
***
Gelecekte oluşturulacak olan bu Metaverse evrenine sanal gerçeklik veya artırılmış gerçeklik yoluyla ulaşmak mümkün olacak. Metaverse fikri, insan etkileşimlerinin boyutunu bundan çok daha farklı bir yere taşımayı planlıyor. İnsanlar, Metaverse sayesinde kendilerini, sanal gerçeklik veya artırılmış gerçeklik yoluyla aktarıldıkları dijital bir evren içinde bulabilecek ve bu evrenin içinde tam manasıyla kaybolabilecekler.
***
Hepinizin aklına Matrix filmi gelmiştir eminim. Sanal gerçeklik teknolojisi şu an için çoğunlukla oyunlarda kullanılıyor. Ancak Metaverse, sanal gerçekliğin ve artırılmış gerçekliğin kullanımını önemli derecede genişletecek. Yani bu dijital evrende, üç boyutlu bir avatar yaratılarak; çalışmak, gezmek, oyun oynamak, konsere gitmek, alışveriş yapmak gibi günlük birçok aktiviteyi yerine getirmek mümkün olacak.
***
Kulağa çılgınca gelen bu fikir yakın zamanda hayata geçecek gibi duruyor. Bütün bunların hayatımıza ne katacağını ya da hayatımızdan neler götüreceğini zaman içinde göreceğiz ölmez de sağ kalırsak eğer. Her şeyi oturduğumuz yerden yapmayı vaat eden Metaverse, başta kulağa çok hoş gelse de zaten günlük rutinimiz olan ekran karşısında geçirdiğimiz saatleri de arttıracak gibi duruyor.
***
Sosyal medyanın, hepimizi asosyal yaptığı şikayetini pek çok insan dile getirirken Metaverse ile yalnızlığımız tavan yapacak gibi duruyor. Yalnız kalmaya can atan vatandaşımız şimdiden Metaverse aleminde sanal arsa alabilmenin derdine çoktan düştü bile. Son günlerde arama motorlarında en çok sorulan sorulardan biri olmuş: “Metaverse’de nasıl arsa alınır?” Şener Şen’in başrolde oynadığı Züğürt Ağa filmini hatırlarsınız. Hani orada cennetten tapu satan bir şeyh vardı ya işte şimdi gerçek oluyor galiba. Metaverse’de gerçekte olmayan tapular hızla el değiştirmeye başlamış bile.
***
Geçenlerde çıkan bir haberi belki de görmüşsünüzdür. Suudi Arabistan Metaverse’e çok ciddi yatırımlar yapacağını açıklamış ve Mekke, Medine gibi pek çok kutsal alanın Metaverse sayesinde insanların kendi evlerinden hiç kımıldamadan gezilebileceğini vaat etmişti. Bizim aklı evveller de hemen işin hilesine başvurup Hac ibadetini de sanal yolla yapmanın dinen caiz olup olmadığını sorgulamaya başlamıştı. Kim bilir bakarsınız birileri buna da bir fetva vererek caiz kabul eder.
***
Hasan Sabbah ve onun meşhur fedaileri Haşhaşileri de duymayan yoktur herhalde. Bu cin fikirli adam, zavallı müritlerini haşhaşla uyuşturup onlar için hazırladığı sahte cennette geceleri onlara ne istiyorsa vermiş, gündüzleri ise ne isterse yaptırdığı bir ölüm makinesi haline getirmiş vakti zamanında. Tarih boyunca bir şekilde insanları yönlendirmenin değişik yolları denenmiş ve çok da başarılı olmuştur. Şimdilerde yeni moda Metaverse olacak gibi. Görüldüğü üzere sanal olan her şey tehlikeli bence velhasılı kelam.
***
Yanlış anlaşılmasın, teknoloji düşmanı değilim. Hatta gelişen teknolojiye ayak uydurmak, daha iyi anlayabilmek ve kendi hayatımı kolaylaştırabilmek için sonuna kadar kullanan biriyim. Ancak her şeye balıklama atlamak ne kadar doğru işte onu kestiremiyorum.
***
Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan, Metaverse Forumu’nda konuşma yapmış ve Dijital Seferberlik ilan etmişti. Dijital Hukuk Düzeni’nin kurulması gerektiğini de vurgulamıştı. Türkiye’nin teknolojide öne çıkma şansının kalmadığı iddası bu ülkenin gençlerine hakarettir, diyerek Türkiye’nin de bu teknolojik gelişmede geri kalmamak için atılımlar yapacağının sinyallerini vermişti.
***
Cennetin -Metaverse’ün- tapuları el değiştiredursun gerçek hayatta hayalini bile kuramadığımız zenginliği sanalda arar olduk toplum olarak. Teknoloji gelişsin tabi ki, hatta biz geliştirelim, söz sahibi olalım ancak bütün bunları yaparken insanî yanımızın ihmal edilmemesi gerektiğini unutmayalım.
***
SON SÖZ
Sosyal medyada hiç görmediğimiz çok güzel bir çiçek fotoğrafı paylaşmaktansa dışarı çıkıp bulduğumuz herhangi bir çiçeği koklayalım, gözümüzle görelim. Artırılmış gerçeklik vs zırvalıklar, unutmayalım ki hiçbir zaman beş duyu organlarımızın bizde uyandırdığı hissi yakalayamayacaktır. Gerçeği dururken sanalına ne hacet?
