Büyük kentlerin karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlardan bir tanesi trafiktir. Yeni Delhi, Bangkok, Jakarta ve İstanbul gibi nüfus yoğunluğu fazla olan şehirler trafik sorunu ile mücadele etmektedir.
Trafiğin birçok nedeni bulunmaktadır. Bunların başında ise bireysel taşıt kullanımının fazla olması gelmektedir. Kentlilerin daha konforlu ve güvenilir olması nedeniyle toplu taşıma yerine bireysel taşıtlar kullanması, beraberinde yoldaki taşıt sayısının artmasına neden olarak trafik sorununu tetiklemektedir.
Bu nedenle trafikle mücadele atılması gereken en önemli adımlardan bir tanesi, bireysel taşıt kullanan kişileri toplu taşıma araçlarını kullanmaya teşvik etmektir.
Toplu taşıma kullanımının en yaygın olduğu ülkelerden bir tanesi Japonya’dır. 2017 yılında doktora çalışmalarım için gittiğim Tokyo’da bunu gözlemleme fırsatına sahip oldum. Tokyo’ya gitmeden önce nüfus yoğunluğun fazla olduğunu bildiğim için İstanbul ya da Bangkok’ta olduğu gibi yoğun trafik sorununu göreceğimi tahmin ediyordum.
Fakat Tokyo’da kaldığım sürece boyunca kayda değer bir trafik sorununa şahitlik etmedim. Çünkü dünyanın en kalabalık ve nüfus yoğunluğu en fazla kentlerinden bir tanesi olan Tokyo’da trafik sorununun olmamasının altında yatan en önemli neden toplu taşıma kullanımının fazla olmasıdır.
Tokyo’da bireysel taşıt kullanımı diğer büyük metropollere göre yaygın değildir. Tokyo sakinleri iş ve sosyal hayatı için toplu taşıma araçlarını kullanmayı daha fazla tercih etmektedir. Bunun başlıca sebebi ise Japonya’da toplu taşıma kullanma kültürünün gelişmiş olmasıdır.
Toplu taşıma araçlarının kullanılmasının yazılı olmayan kuralları vardır. Bu kuralların başında, kamusal alanlarda karşı tarafı ne olursa olsun rahatsız etmemek gelir. Toplu taşıma araçları onlarca ve hatta yüzlerce insanın aynı anda seyahat ettikleri, yani ortak kullandıkları taşıtlardır.
Bu taşıtların içerisinde yapılacak en ufak gürültü diğer yolcuları rahatsız edebilir. Kendisini rahatsız hisseden yolcular toplu taşıma yerine bireysel taşıt kullanmaya yönelebilir. Bu durum ise beraberinde trafik sorununu ortaya çıkarabilir.
Japonya’da halkın toplu taşımaya bireysel taşıtlara oranla daha fazla ilgi göstermesinin altında yatan neden, kendilerini toplu taşıma araçlarında güvende ve konforlu hissedebilmeleridir. Örneğin Tokyo’da işe gidiş ve çıkış saatlerinde milyonlarca insan metro istasyonlarına akın etmektedir.
Aynı anda yüzlerce/binlerce kişiyi taşıtan bu metrolarda Tokyo sakinleri ne telefonla konuşur ne sesli müzik dinler ne de kendi aralarında sohbet ederler. Çünkü bunları yapmaları durumunda diğer yolcuları rahatsız edebilirler ve bu durum Japon kültüründe hoş karşılanmaz.
Tokyo’da metroya bindiğimde kendimi metro içinde değil, adeta bir kütüphanede hissetmiştim. Japonya’daki toplu taşıma sisteminin altın kuralı ses yapmamaktadır.
Toplulukçu kültürün egemen olduğu Japonya’da yüzlerce ve binlerce insanın iç içe geçtiği metro seferleri adeta kütüphane ortamını andırmaktadır. Bir kütüphane kadar sessiz olan bu toplu taşıma araçlarında insanlar ya kitap okuyarak ya telefonunda oyun oynayarak ya da dergi okuyarak vakit geçirirler. Ne yaparlarsa yapsınlar gürültü yapmaktan ve diğer insanları rahatsız etmekten kaçınırlar.
Toplulukçu kültürün egemen olduğu Japonya’nın aksine; İstanbul, Londra ve Paris gibi bireyciliğin ön plana çıktığı gibi metropollerde toplu taşıma araçları bir gürültü kaynağı olarak durmaktadır.
Batı ve Orta Doğu ülkelerinde toplu taşıma araçlarında telefonla yüksek seste dakikalarca konuşan, aralarında kahkaha atarak sohbet eden ya da yüksek sesle müzik dinleyen yolcuları fazlasıyla görmek mümkündür.
SAYGI KURALLARI
Bu bölgelerde başkaları ile ortak paylaştığı toplu taşıma araçlarını kendi bireysel taşıtları sanan kentlilerin verdiği huzursuzluk ve konforsuzluk, bireysel taşıt kullanımı arttırarak kentsel ulaşımda trafik sorununun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Kentlerde toplu taşıma araçlarını kullanmak Japonya’da olduğu gibi bir kültür gerektirmektedir. Bu kültürün ana iskeleti ise ne olursa olsun başkalarını rahatsız etmemektedir.
