Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün (BATEM) Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı, AR-GE yapan bir araştırma enstitüsü, narenciye, tropik, subtropik, ürünleri çalışan bir araştırma geliştirme merkezi olarak faaliyet yürüttüğünü anlatan BATEM Müdürü Abdullah Ünlü, Türkiye'de kahve üretiminin nasıl başladığını anlattı. 90 yıl önce başarısızlıkla sonuçlanan kahve üretimi serüvenini yeniden canlandırdıklarını anlatan Ünlü, kahve üretimine 2020’de pandemi döneminde tekrar başlandığını söyledi. Kahvenin 30'lu, 40'lu yıllarda muzla birlikte ülkeye geldiğini ve o yıllarda çalışmaları yapıldığını paylaşan Ünlü, “O yıllar ki çalışmalarda çok bir değer kazanamamış. Çünkü iklim o yıllarda müsait değilmiş. Tabi kahve; muz ve avokado gibi tropik, subtropik özellikle Alanya, Gazipaşa'da yetişeceği düşünülen bir bitki” dedi. 

PANDEMİDE İLK ADIMLAR ATILDI

Günümüze gelindiğinde ise iklim değişikliği ile birlikte kahve üretiminin yeniden denendiğini kaydeden Ünlü, “Artık iklimler kaymaya başladı. Biz yeniden kahve o yıllarda çalışılmış ama değerini bulamamış. Biz niye bir daha denemeyelim diye pandemide aslında bu çalışmaya başladık. İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Antalya Valiliği ve BATEM olarak bir protokol imzalayarak kahveyi Antalya'da yeniden gündeme getirdik” diye konuştu.

FARKLI ÜLKELERDEN ÇEKİRDEKLER GELDİ

Pandemi nedeniyle fidanları yurt dışından getiremedikleri ve projede 1-2 yıl aksama yaşandığını ifade eden Ünlü, “2020 yılında çekirdek olarak kahveleri Tayland'dan, farklı ülkelerden getirdik. Burada da görüyorsunuz. Yaklaşık 2 yıldır serada bunların üretimini yaptık. Şimdi de hem enstitümüzün bir başka serasında hem de Alanya Gazipaşa'da bir üretici serasında kahve fidanlarımızı diktik. Özellikle bunların adaptasyon çalışmalarını yaparak bu bölgeye uyumlu olanlardan tescil sürecine geçeceğiz” dedi.

DÜNYA BORSASINDA 2’NCİ ÜRÜN

Kahve bitkisi meyve verdikten sonra tescil sürecine geçeceklerini anlatan Ünlü konuşmasında, “Tescil sürecinde kahvenin çiçeği, çekirdeği, ne zaman meyve tutuyor, verim bu kriterler önemli. Onları aldıktan sonra da inşallah birkaç yıl içinde de artık kahve üretimini Antalya'da üreticilerimize yaymaya çalışacağız. Çünkü kahvenin şu önemi var, dünyada borsası olan 2’nci ürün. Petrolden sonra borsası olan 2’nci ürün” ifadelerine yer verdi.

GENÇ JENERASYON KAHVE TERCİH EDİYOR

Kahve için yurt dışına ciddi anlamda döviz ödendiğine dikkat çeken Ünlü, “Bugün baktığımızda genç jenerasyonun hepsi tamamen artık kahve tüketiyor. Kahveye biz yurt dışına ciddi anlamda çekirdeğinin için para ödüyoruz, döviz ödüyoruz. Biz de bu bölgede zaten muzun, avokadonun, tropik meyvelerin olduğu bir coğrafyada kahve de olabileceğine inanıyoruz. Yıllar önce yapılan çalışmalar bunu göstermiş. İklim değişikliğinde bir avantaja dönüştürerek bu tür üretimleri yapmaya başladık. İnşallah en kısa sürede de buradan bu ürünün tescillini alıp üretimine geçeriz diye düşünüyorum” dedi.

Kahvenin Türkiye ve Antalya ekonomisi için katkısını değerlendiren Ünlü, “Kahveyi her tarafta yetiştirme şansımız yok. Özellikle narenciyenin, tropik meyvelerin, avokadonun, muzun olduğu Akdeniz sahil şeridinde; Gazipaşa, Alanya, Mersin o hatta yetiştirebileceğiz. Tabii burada bahçeler çoğalmaya başladığında Türkiye'nin üretimine yeteceğini düşünüyorum. Bu açıdan da önemli bir bitki, bir sektör diyebiliriz” diye konuştu. 

Bir iki yıl içinde yani 2026 sonu, 2027 başı gibi kahve bitkisi meyvesini, çiçeğini, bu dokümanlarını tescil komitesine sunup oradan tescilden getirdikten sonra hızlı bir şekilde üretime geçilebileceğini ifade eden Ünlü, “1-2 yıl içinde belki artık kahveyi biz Türkiye'de kitlesel olarak üretime geçeceğiz diyebiliriz” dedi. 

“KAHVE YEMEN’DEN DEĞİL BATEM’DEN”

“Eskiden ‘Kahve Yemen’den gelir’ denildiğini hatırlatan Ünlü “Bir mottomuz da var; eskiden biliyorsunuz kahve Yemen'den gelirdi. Biz 1-2 yıl sonunda bunu başarabilirsek kahve artık BATEM'den Türkiye'nin hak ettiği her yerine gidecek diyebiliriz. Kahve Yemen'den değil bundan sonra BATEM'den gelecek diyebiliriz” diye ifade etti.