YERLEŞİK YABANCILARIN ‘SOSYAL’ GÜVENLİKLERİ
Bir Türk vatandaşı ile olan evlilik birliği en az üç yıl sürdükten sonra sona ermiş olmakla birlikte, Türkiye’de yerleşmiş olan yabancıların çalışma izinleri, Türkiye’de kanuni olarak bulunmaları kaydıyla istisnai olarak verilebilir.
***
Kendi Adına Ülkemize Çalışmak Üzere Gelen Yabancı Ülke Vatandaşlarının Sigortalılık Durumu
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ve diğer SGK mevzuatına göre, yabancı bir ülkedeki herhangi bir şirket veya kuruluşla ilgisi ve bağlantısı olmaksızın kendi adına çalışmak üzere Ülkemize gelen kişinin sigortalılık şartları yönünden T.C. Vatandaşı ile arasında herhangi bir fark / ayrım bulunmamaktadır.
***
Dolayısıyla yabancı ülke vatandaşını hizmet akdine istinaden çalıştıran işverenin aynen Türk Vatandaşı gibi sigortalı bildirimini yapması zorunludur. Geçici koruma altında olan göçmenleri (örneğin Suriye vatandaşını) çalıştıran işverenler için de aynı durum geçerlidir.
***
Ancak burada yabancı uyruklu işçinin ikamet izni ve çalışma izni olmasına dikkat edilmeli, çalışma izni olmayan yabancı uyruklu işçiyi çalıştırmaktan kaçınılmalıdır. Çünkü çalışma izni olmayan yani yabancı uyruklu kaçak işçi çalıştırdığı tespit edilen işverene yüklü miktarda idari para cezası uygulanmaktadır. Çalışma izninden muaf olanlar Kanunun 13 üncü maddesinde, Yönetmeliğin 48 inci maddesinde belirtilmiştir.
***
Avrupa Birliği Üyesi Ülke Vatandaşları ile Bunların Eş ve Çocukları:
Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşları ile bunların Avrupa Birliği üyesi ülkelerin vatandaşı olmayan eş ve çocuklarının çalışma izni talebinde bulunmaları halinde, çalışma izinleri istisnai olarak verilebilir. Avrupa Ekonomik Topluluğu-Türkiye Ortaklık Konseyinin 1/80 sayılı Kararının, bu yabancıların iş piyasasına girmeleri ile ilgili daha lehte olan 6 ncı ve 7 nci maddelerinin hükümleri, söz konusu Kararın 11 inci maddesiyle bağlantılı olarak saklıdır.
***
Kilit Personel Niteliğindeki Yabancılar:
Kanunla yetki verilen bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca sözleşme veya ihale usulleriyle mal ve hizmet alımı, bir işin yaptırılması veya bir tesisin işletilmesi işlerinde ayrıca, yapım ve her türlü inşaat işinde çalıştırılacak kilit personel niteliğindeki yabancıların çalışma izni talebinde bulunmaları halinde, sözleşme veya ihalede belirtilen süre için çalışma izinleri istisnai olarak verilebilir.