YER ADI (TOPONİMİ) TOPRAĞIN DİLİDİR!

Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde Korkuteli için: “300 dükkânı vardır. Dükkânların kepenkleri yoktur. Herkes malını gece evine götürür. Sokaklarında kaldırım yoktur. Havası çok latiftir. Burada sekiz ay zevk ve safa edip çehreleri gül renkli olup taze hayat bulurlar. Adalya halkı bu yaylağa gelmese ölürler. Kirazı, elması, armudu, fındığı meşhurdur. …Osmanlı hükmünde Konya şehrinin Meram’ı, Malatya’nın Aspuzusu ve Antalya’nın Istanaz’ı (Korkuteli), Rum, Arap ve Acem’de meşhurdur. Eğer bu Istanaz Yaylağı’nı öğrendiğimiz kadarıyla özelliklerini yazsak bir cilt kitap olur.” dediği güzel Korkuteli’ndeki ata yadigârlarını ziyaret ettik bugün.

***

Gelecek nesillere bırakmamız gereken atalarımızın imzaları ile süslü mezar taşlarından da yazılarımda aralıklı olarak bahsedeceğim. Ancak özellikle Küçükköy’de fotoğrafladığım bir mezar taşı var ki, işte bu hafta sizlere ondan ve Küçükköy’den bahsetmek istiyorum.

“Yer adları, toprağın dili’dir” der ünlü dilbilimcilerimizden Ahmet Caferoğlu. Gerçekten de Anadolu’ya yerleşim esnasında adlandırma yapılırken bölgenin toprak, su, iklim ve coğrafî yapısına göre, adlandırma yapıldığı gibi, Türkmen oymaklarının adlarına göre de bölgelere değişik adlar verilmiştir. Örneğin, Teke bölgesine yerleşen birçok Yörük ve Türkmen aşiretleri iskân oldukları yerlere kendi adlarını da vermişlerdir. Bu duruma en güzel örnek, Korkuteli ilçesine bağlı Küçük Ali Fahrettin Köyü (günümüzdeki adı Küçükköy) ile Büyük Ali Fahrettin Köyünün kurucu reisinin adıyla anılmasıdır.

***

Küçük Ali Fahrettin, kasabanın en eski mezarlığında bir tepe üzerinde, Türk motifli mezarındaki mezar taşı kitabesinde (h. 747) m. 1346-1347 senesinde vefat ettiği kayıtlıdır. Bu aşiret reisi, Korkuteli ve civarındaki fütuhatın (fetih) (1300 civarı) ardından kendi adıyla anılan köyü kurmuştur. Ağabeyi olduğu tahmin edilen Büyük Ali Fahrettin de yine aynı şekilde Küçükköy’ ün yakınana Büyükköy adıyla yeni bir yerleşim birimi oluşturmuştur.

13. yüzyıldan itibaren Antalya ve çevresine genellikle Üç-Okların teşkil ettiği ve Türkmen topluluklarının yerleştirildiği görülmektedir. Bu Türkmen toplulukları ve aşiretleri özellikle Korkuteli civarında yoğunluk kazanmış ve yerleştikleri köy ve kasabalara kendi adlarını vermişlerdir.

***

14. yüzyılda II. Bayezid döneminde yapılan tahrirde Korkuteli civarında Bayat, Iğdır Çavundur, Karkın, Yüreğir, Yazır ve Yıva gibi köy adlarının bulunması bunun bir kanıtıdır. Korkuteli ilçesinde, Kınık Oğuz boyu dışında yer adlarından öğrenildiği kadarıyla Büğdüz, Çavundur, Dodurga, Eymür, İğdir, Karkın, Yazır, Yıva, Yüreğir, Salur boyları da yerleşmişlerdir.

***

Bu kısa bilgiden sonra sizlerle Küçük Ali Fahrettin’in Türk motifleri ile süslü mezar taşını paylaşmak isterim. Türk insanın atasına ve tarihine sahip çıktığının göstergesi, Atalar kültünün en güzel yaşandığı yerlerden biri olan bu mezarlıkta adeta her taraf tarih kokuyor. Belli ki Küçükköy’de yediden yetmiş yediye insanımız tarihinin bilincinde kültür mirasına sahip çıkıyor.