TÜRKİYE’NİN JEOPOLİTİK KONUMU

Toplumların üzerinde yer aldıkları coğrafi ortamın kontrolünde sahip oldukları sosyal, ekonomik ve kültürel yapılarıyla yansıttıkları ve uygulamaya koydukları hayat tarzı, yeryüzünde izleyecekleri tutum ve davranışlarını yani siyasetlerini belirler (Özçağlar, 2006).

Ülkelerin coğrafi konumu günümz ve gelecekteki varlıkları ve etkinlikleri üzerinde çok etkilidir. Bu durum ülkelerin adeta kaderini belirler. “Coğrafya kaderdir” sözü bu nedenle ortaya atılsa gerek.

Devletleri birer canlı organizmaya benzeten Beşeri Coğrafyanın kurucularından Ratzel’in de dediği gibi devletler, yer aldığı ortamda birer biyolojik organizmalar gibi mekanla bazı etkileşimler içindedir. Bu bağlamda devletler gelişme ve yayılma eğilimi gösterirler.

Ekonomik değeri yüksek sahaları ülkelerine katmak isterler. Bu durum onları ihtilaf ve amansız mücadelelere sürükler (Ratzel, 1896, 97-107). Siyasi Coğrafya ve önemli bir dalı olan Jeopolitik bilimini birinci derecede etkileyen faktörler coğrafi konum, saha (mekan), yer şekilleri, iklim özellikleri ve sulardır (Göney, 1993, 55).

Türkiye, tartışmasız insanların yeryüzünde yaşayabileceği en elverişli bir coğrafi konuma sahip ülkelerden biridir. Bu yönüyle Türkiye, hem bir Avrupa ülkesi, hem Asya ülkesi, hem Akdeniz ülkesi, hem bir Ortadoğu ülkesi, aynı zamanda bir Kafkasya ülkesidir (Atalay, 2011, 405). Söz konusu bu coğrafi konum Orta Doğu, Orta Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika arasındaki jeopolitik jeostratejik, ticari, kültürel etkileşim ve ulaşım gibi pek çok alanlarda hayati  bir önem taşımaktadır.

Coğrafi Konum

Coğrafi konum bir yerin dünya üerinde enlem ve boylamlara yani Ekvator ve Başlangıç Meridyenine (Greenwich) olan uzaklığına göre kapladığı alanı ifade eder. Coğrafi konum bir ülkenin iklim, bitki örtüsü, toprak ve su kaynakları gibi Fiziki Coğrafya özellikleri bakımından dünyadaki yerini belirtmesi açısından önem taşır (Atalay, 2011, 405).

Bilindiği gibi Türkiye kara kütlelerinin büyük yer kapladığı Kuzey Yarım Kürenin orta kuşağında, 36-42derece kuzey paralelleri ile 26-45 derece doğu meridyenleri arasında yer almaktadır. Kuzey Yarım Kürede yer almak coğrafi konum açısından çok önemlidir.

Bilindiği gibi, karaların büyük bir kısmı Kuzey Yarım Kürede yer almakta, bu yarım kürede kara parçaları birbirine daha yakın bulunmakta, yeraltı ve yerüstü aynakları daha zengin bir potansiyele sahip olmaktadır. Ayrıca sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik alanlardaki insan faaliyetleri daha canlı bir görünüş sergilemektedir.