TCMB’den ‘Ramazan Ayı ve Gıda Enflasyonu’ analizi

TCMB'de Kıdemli Ekonomist Aslıhan Atabek Demirhan, uzman yardımcısı Muhammed Bahça, Yardımcı Ekonomist Simin Bayraktar tarafından hazırlanan "Ramazan Ayı ve Gıda Enflasyonu" başlıklı analiz, Bankanın blog sayfası Merkez'in Güncesi'nde yayımlandı.

Analizde, 2025 yılında ramazanın şubat ve mart aylarında işlenmemiş gıda enflasyonunda sırasıyla 1,16 ve 3,53 puan gıda ve alkolsüz içecekler enflasyonunda ise 0,75 ve 1,09 puan yukarı yönlü etki oluşturduğuna işaret ettiğine dikkat çekildi.

2003-2024 yıllarına ait aylık enflasyon verilerini kullanarak gıda ve alkolsüz içecekler ile işlenmiş ve işlenmemiş gıda için yapılan analizde, ramazan ayının gıda enflasyonu kalemleri üzerinde farklı etkileri olduğu ortaya konuldu.

Analizde, gıda ve alkolsüz içecekler geneli ile işlenmemiş gıda aylık enflasyonu özelinde ramazanın eş zamanlı etkisine ek olarak öncü ve gecikmeli etkilerinin olduğu, işlenmiş gıda aylık enflasyonu üzerinde ise anlamlı bir etkisinin olmadığı kaydedildi.

Bulguların gerek önceki çalışmalar gerekse saha gözlemleriyle uyumlu olarak ramazan ayının gıda ve alkolsüz içecek fiyatları üzerindeki yukarı yönlü baskının temel olarak işlenmemiş gıda ürünleri kaynaklı olduğu ima edilen analizde, şunlar kaydedildi:

"Ramazanın işlenmemiş gıda fiyatları üzerindeki etkisini daha detaylı incelemek amacıyla, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Ürünleri Fiyat İzleme Sistemi (TÜFİS) verilerini kullanıyoruz. Gıda perakende sektöründe önemli paya sahip zincir marketler ile yerel marketlere ait günlük fiyat verilerini içeren TÜFİS, her ürün için türetilmiş özel kimlik kodları ile fiyatların ürün ve market seviyesinde takibine olanak sağlıyor."

Öte yandan, analiz söz konusu mikro düzey fiyat verileri, seçilmiş işlenmemiş gıda ürünleri fiyat dinamiklerinde ramazan ayına özgü farklılaşmalara da işaret etti.

Kırmızı et ve tavuk eti fiyatlarında ramazan öncesi başlayan artış eğiliminin ramazan boyunca ivmelendiği, sonrasında ise görece ılımlı seyrettiği belirtilen analizde, bakliyat fiyatları üzerinde etkisiyle bakıldığında fiyatların ay içerisinde yükseldiğini, öncesi ve sonrası dönemlerde ise görece yatay seyrettiği ifade edildi.

Analizde, yumurta fiyatlarında söz konusu ay itibarıyla artış, sonrası dönemde ise düşüş izlendiği, incelenen tüm ürünlerde bu aya bağlı fiyat artışlarının kalıcı hale gelme eğiliminde olduğuna dikkat çekilerek, şu ifadelere yer verildi:

"Gerek model gerekse yüksek frekanslı veri analizi, gıda ve alkolsüz içecekler ve işlenmemiş gıda fiyatlarında ramazan ayının etkili olduğunu ortaya koyuyor. Verilen katsayıları kullanarak yaptığımız hesaplamalar, 2025 yılında ramazan ayının şubat ve mart aylarında işlenmemiş gıda enflasyonunda sırasıyla 1,16 ve 3,53 puan gıda ve alkolsüz içecekler enflasyonunda 0,75 ve 1,09 puan yukarı yönlü etki oluşturduğuna işaret ediyor. Bu doğrultuda, 2025 yılında ramazan ayının manşet enflasyona gıda kaynaklı doğrudan etkisini yaklaşık 0,5 puan olarak hesaplıyoruz."

Güncel ve detaylı analiz bulgularının ramazanda gıda fiyatları üzerinde, özellikle işlenmemiş gıda kaynaklı, yukarı yönlü bir baskı olduğuna işaret edilen analizde, bu bağlamda 2025 yılı mart ayında gıda fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artışlarda ramazan ayının etkisinin de olduğuna vurgu yapıldı.

AA