Taşkın zararlarının önüne 'risk yönetimi'yle set çekilecek
Tarım ve Orman Bakanlığınca hazırlanan Taşkın Kanunu Taslağı, "kriz yönetimi" yerine "risk yönetimi"ni esas alıyor, dere yataklarına ilişkin tedbirlerden akarsu ıslahına kadar birçok alanda değişiklikler içeriyor. Akarsu yatağını daraltarak taşkın riskini artıran kara yolu, demir yolu ile her türlü yol inşaatında taşkın yönetim planlarına uyulacak.
Tarım ve Orman Bakanlığı, taşkınların çevresel, sosyal ve
ekonomik faaliyetler üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla
"Taşkın Kanunu Taslağı" hazırlayarak görüşe sundu.
Çıkarılması planlanan kanunla taşkınlarla mücadelede
kurumların görev ve sorumluluklarının belirlenmesinden sigortacılık
çalışmalarına, akarsuların ıslahından belediyelerin bu konulardaki yetkilerine,
çok yüksek seviyede taşkın riski taşıyan alanların tespitinden taşkın tahmin ve
erken uyarı çalışmalarına kadar çeşitli konularda düzenlemeler hedefleniyor.
Taşkın sırasında uygulanan "kriz yönetimi"nin
yerine bu alanda "çok disiplinli ve bütüncül bir yaklaşımla taşkın risk
yönetiminin sağlanması" hedeflenen taslağa göre Tarım ve Orman Bakanlığı,
taşkın yönetim planları hazırlayacak. Taşkın tahmini ve erken uyarı çalışmaları
Bakanlık koordinasyonunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği ile İçişleri
bakanlıkları tarafından yürütülecek.
BÜYÜKŞEHİRLERDEKİ
AKARSU ISLAHLARI BELEDİYELERİN SORUMLULUĞUNDA
Düzenleme, kurum ve kuruluşların taşkınlar konusundaki
görev, yetki ve sorumluluklarını da belirlemeyi amaçlıyor.
Bu kapsamda akarsu ıslahları, büyükşehir belediyesi olan
illerde ilgili belediyenin sorumluluğunda olacak. Büyükşehir olmayan yerlerde
ise DSİ bu sorumluluğu üstlenecek.
Taşkın kontrolüne ilişkin yapıların planlanması,
projelendirilmesi, inşaatı, işletmesi, bakımı ve onarımı, DSİ Genel
Müdürlüğünün görüşü alınarak büyükşehir belediyelerince gerçekleştirilecek.
Akarsu yataklarına ve taşkın kontrol tesislerine yapılan
tecavüz veya müdahalelerin önlenmesi maksadıyla tesisleri kullanan idare ve DSİ
yılda bir kez muayene ve denetim yapacak.
İNŞAATLARA
"TAŞKIN YÖNETİM" KRİTERİ
Taşkın risklerinin azaltılması için akarsu veya mücavir
alanlarda yapılacak planlama, proje ve inşaat çalışmalarında ilgili bölgeye ait
yağmur suyu altyapı sistemi, drenaj sistemleri, taşkın yönetim planlarıyla
mevcut akarsu ıslahlarına uyulması gerekecek.
Yapılacak düzenlemeler öncesinde akarsu ıslahını
gerçekleştiren kurum ve kuruluşlardan görüş alınacak. Kentsel alanlarda yağmur
suyu altyapı sistemi, drenaj sistemleri ile yeşil altyapı ve akarsu ıslahları
birbiriyle uyumlu olacak.
Akarsu hidromorfolojisini bozarak taşkın riskini artıran,
akarsu yatakları ve mücavir alanlardan izinsiz veya izin verilen miktarın
üzerinde malzeme alınmasının önüne geçilecek. Bunun için herhangi bir malzeme
alımı veya yatak taraması yapılırken DSİ Genel Müdürlüğünden görüş alınacak.
Akarsu yatağını daraltarak taşkın riskini artıran kara yolu,
demir yolu ile her türlü yol ve geçiş yapısı inşaatlarında taşkın yönetim
planlarına uyulacak.
RİSKLİ ALANLARDA
YAPILAŞMAYA SET ÇEKİLECEK
Afet riski altındaki alanların da dönüştürülmesi
hedefleniyor. Bu kapsamda "çok yüksek seviyede taşkın riski taşıyan alanlar"
belirlenecek.
Bu alanlarda akarsu ıslahı maksatlı yapılar, mücbir sanat
yapıları, ilave taşkın riski doğurmamak koşuluyla kolaylıkla ve hızla tahliye
edilebilen park, yeşil alan, rekreasyon sahası gibi çevresel ve sosyal
maksatlarla yapılacak düzenlemeler haricinde yapı ve düzenlemeye müsaade
edilmeyecek.
Söz konusu riski taşıyan yerlerdeki mevcut yapıların tapu
kaydına "Taşkın riski altındadır" şerhi düşülecek.
Taşkın yönetim planlarının uygulanmasına yönelik de
düzenleme yapılarak Bakanlık tarafından hazırlanan taşkın yönetim planları,
Ulusal Su Kuruluna sunulacak, Cumhurbaşkanı onayıyla Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe girecek.
Yerleşim yerlerinde taşkın riskinin önlenmesi amacıyla her
tür ve ölçekteki mekansal plan çalışmalarında Tarım ve Orman Bakanlığının görüşü
alınacak. İnşa edilecek yapılar için seçilecek subasman kotu, yapının bulunduğu
alanlar için belirlenen taşkın su seviyesinin altında olamayacak.
TAHMİN VE ERKEN UYARI
HASSASİYETİ
Taşkın tahmini ve erken uyarı çalışmalarının etkinlik
düzeyinin de artırılması hedefleniyor. Bu kapsamda taşkın, kuraklık ve orman
yangınlarının takibini ve çalışmaların koordinasyonunu sağlamak üzere Tarım ve
Orman Bakanlığı bünyesinde kurulacak Acil Durum Yönetim Merkezi, taşkının
olumsuz etkilerini azaltmak maksadıyla ulusal ölçekte çalışmalar yürütecek.
Farklı kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacak taşkın
tahmini ve erken uyarıya yönelik çalışmalar, Taşkın Tahmini ve Erken Uyarı
Merkezine bildirilecek.
HAPİS VE İDARİ PARA
CEZALARI
Taşkın sonrası zararların karşılanmasında Afet Sigortaları
Kanunu hükümleri uygulanacak.
Akarsu yatakları ile taşkın kontrolü maksatlı tesislere
taşkın riski oluşturacak veya artıracak herhangi bir atık, hafriyat toprağı,
inşaat ve yıkıntı atığı, zehirli, kimyasal, biyolojik atık, radyoaktif veya
nükleer atığın doğrudan veya dolaylı olarak atılması yasak kapsamında
bulunuyor. Bu alanlarda ağaç, asma gibi çok yıllık bitki dikilmesi, her türlü
tarımsal faaliyette bulunulması da yasaklanacak.
Bu alanlarda inşa faaliyetlerinde bulunulması, doğal yatağın
veya ıslah kesitinin herhangi bir maksatla yetkisiz olarak daraltılması da
önlenecek. Kurallara uymayanlara 100 bin lira ila 5 milyon lira arasında
değişen idari para cezaları uygulanacak.
İdarenin iznini almadan bu alanlarda inşa faaliyetlerinde
bulunanlar, doğal yatağı veya ıslah kesitini yetkisiz daraltanlar, taşkın
kontrol tesislerini işgal edenler veya zarar vererek akarsu akış koşullarını
bozacak müdahalelerde bulunanlar, 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para
cezasıyla cezalandırılacak.
Suçun tekrarı halinde cezalar katlanarak uygulanacak.
TAŞKINLAR,
MİLYARLARCA DOLARLIK EKONOMİK KAYBA YOL AÇIYOR
Taşkın Kanunu Taslağı'nın gerekçesinde yer alan bilgiye
göre, dünyada son 30 yılda ortalama yıllık 100 milyon kişi taşkınlardan
etkilendi. Avrupa'da 1998-2009 yıllarında 213 büyük taşkın yaşanırken 1126 kişi
hayatını kaybetti, yaklaşık yarım milyon insan yer değiştirdi, sigortalı
ekonomik kayıp ise 52 milyar avroyu buldu.
Türkiye'de 1975 yılından bu yana 2 bin 600'den fazla taşkın
meydana geldi. Bu olaylarda 900'den fazla kişi hayatını kaybetti, 4 milyar
doların üzerinde ekonomik kayıp oluştu. Sadece 7-11 Temmuz 2023 döneminde
çoğunluğu Karadeniz Bölgesi'nde meydana gelen taşkın ve sellerde 5 milyar lira
maddi kayıp hesaplandı.
AA