Spor ve egzersizin ‘bağımlılığa’ etkisi

Spor ve düzenli egzersiz bellek, hafıza, dikkat, işlemleme hızı ve yürütücü işlevleri olumlu yönde etkileyen, düşük maliyetli ve kolay erişilebilir,  genel sağlık giderleri üzerinde ilave bir yük oluşturmayan, hiçbir yan etkisi olmayan, ruh ve beden sağlığı üzerinde etkili bir tedavi yöntemidir. 

Araştırmalar düzenli egzersiz yapan bireylerde daha az egzersiz yapanlara kıyasla madde bağımlısı olma oranın daha az olduğunu göstermektedir (Ströhle ve ark., 2007). Yapılan pek çok çalışma ergenlik döneminde düzenli fiziksel aktivitenin, düzenli spor yapmanın alkol ve uyuşturucu kullanımında önleyici bir etkiye sahip olduğunu, madde bağımlılığının tedavisinde tekrarlamanın önüne geçtiğini, bireyin stres düzeyinin önemli oranda azalmasına yardımcı olduğunu, anksiyete ve depresyon gibi ruhsal bozuklukların iyileşmesinde, bireyin yaşam kalitesinin artırmasında çok büyük bir faktör olduğunu göstermektedir (Cabrera, 2020; Weinstock ve ark., 2008). 

Egzersiz, beta-endorfinler, epinefrin, norepinefrin, serotonin ve dopamin dahil olmak üzere belirli nörotransmiterlerin konsantrasyonunu artırarak beyinin ödül mekanizmasına katkıda bulunmakta bu da egzersizin serotonerjik sistem üzerine etki ederek, depresyon ve anksiyete gibi stresle ilişkili psikiyatrik bozuklukların tedavi sürecine olumlu katkı sağlamaktadır  (Greenwood ve Fleshner, 2011).

Hızlı yürüyüş, koşu, yüzme ve bisiklete binme gibi aerobik egzersizlerin özellikle madde bağımlılığı tedavisinde etkisi en fazla araştırılmış olup, bu egzersiz türlerinin eroin bağımlıları üzerindeki iyileştirici etkisini incelemek için Huang He ve arkadaşları, 110 eroin bağımlısı üzerinde araştırma yapmışladır. On altı ile 20 hafta arasında süren aerobik egzersiz programı sonucunda, aerobik eğitim alan eroin bağımlısı bireylerde anksiyete ve depresyonun kontrol grubuna göre önemli ölçüde azaldığını gözlemlemişlerdir. 

Gbiri ve arkadaşları, 12 haftalık egzersiz programının madde kullanım bozukluğu tanısı almış bireylerin yürüme hızı, denge ve yaşam kalitesi üzerine etkisini incelemişlerdir. Nöropsikiyatri hastanesinde çalışmaya alınmış deney ve kontrol grubu olarak ikiye ayrılan 87 madde bağımlısı, hastaneye yatış süresi boyunca psikiyatristler tarafından reçete edilen antipsikotik ve diğer psikiyatri ilaçlarını kullanmıştır. 

Deney grubu aktif denge egzersizleri, aerobik egzersiz, bisiklet ergometresi ve koşu bandı egzersizlerini içeren on iki haftalık bir egzersize katılırken kontrol grubu çalışma süresi boyunca herhangi bir egzersiz programına alınmamıştır. 

Çalışmanın sonucunda, deney grubuna katılan bireylerde egzersiz öncesi ile 6-12 haftalık denge ve yürüme performanslarında olumlu yönde değişim olduğu gözlenmiş, düzenli egzersizin madde bağımlılığının azaltılmasında çok önemli etkiye sahip olduğu, bireylerin yaşam kalitelerinde önemli oranda artış olduğu görülmüştür.