Avrupa Birliği'ne (AB) bağlı Copernicus uydu izleme sisteminin yayımladığı son verilere göre, geçen şubat ayı, tarihte kaydedilen en sıcak üçüncü şubat oldu. Her iki kutuptaki deniz buzu alanlarının toplamını ifade eden küresel günlük deniz buzu alanı da şubat başında tarihi düşük seviyeye ulaştı.

Küresel ısınma sonucu buzul erimelerinde rekorlar kaydedilirken bunun sonucu olarak deniz seviyesindeki yükselme de birçok kurum tarafından doğru şekilde ölçülmeye çalışılıyor. Bu kurumlar arasında, Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesinin (NASA) uzay robotları üzerine çalışmalar yürüten birimi, Jet İtki Laboratuvarı (JPL/Jet Propulsion Laboratory) da bulunuyor.

JPL ofisi verilerine göre, yüzyılın sonuna kadar, Antarktika buz sahanlığının çökmesi, deniz seviyesinin 1 metre veya daha fazla yükselmesine yol açarak dünya çapında yüz milyonlarca insanın hayatını derinden etkileyebilir.

Isınan bir iklimde buz sahanlığının akıbetinin ne olacağı sorusunun yanıtı için gereken detaylı verilerin eksikliği, deniz seviyesi yükselmesini doğru tahmin etmenin önündeki başlıca engel olmaya devam ediyor.

GEREKLİ VERİLER BUZ SAHANLIĞININ ALTINDA SAKLI

Doğru ölçümlerin yapılabilmesi için Antarktika buz sahanlığının altındaki boşluklara erişmek ve bu bölgelerde çalışma yürütmek gerekiyor. Bu zorlu görevin gerçekleştirilmesi için JPL'de görevli bilim insanları IceNode adında bir su altı robotu geliştirdi.

NASA JPL Robotik Makine Mühendisi ve IceNode Projesi Baş Araştırmacısı Dr. Paul Glick ile JPL İklim Bilimcisi ve IceNode Projesi Bilim Lideri Dr. Ian Fenty, robotun ve projenin detaylarına ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

IceNode'un, Antarktika’da yüzen buz dağlarının altından veri toplamak için tasarlanmış bir robot olduğunu söyleyen Glick, "Bu büyük buz dağlarının altında ne olduğunu anlamak, gelecekteki deniz seviyesinin yükselişini öngörmenin anahtarlarından biri. Öte yandan, ulaşılması zor olan bu ortam, her türlü erişimi pahalı, sert ve tehlikeli hale getiriyor." dedi.

Bu nedenle, uzay görevlendirmelerinde kullandıkları benzer bir mekanizmayı, bu alandaki ihtiyaçlara uyarladıklarını aktaran Glick, şu an ellerinde üç yıllık bir çalışmanın sonucu olarak etkili bir prototip olduğunu bildirdi.

IceNode robotunun ortalama 2 metre boyunda ve 100 kilogram ağırlığında olduğu bilgisini paylaşan Glick, "Ayrıca, robotun üstünde buzun altına inmek için kullandığımız 1 metre uzunluğunda 3 kolumuz var. Şu anda IceNode, buzun erime hızını ölçmeye çalışıyor. Bunu, suyun sıcaklığını ve tuzluluğunu ölçerek, sudaki küçük parçacıkların hareketini izleyen akustik bir sensörle birlikte yapıyoruz." diye konuştu.

Glick, ilk çalışmalarını bölgede halihazırda bir araştırma grubu olması dolayısıyla Arktik bölgesinde yürüttüklerini, öte yandan Antarktika'daki buzulların deniz seviyesini yükseltme potansiyelinin daha fazla olması nedeniyle asıl odaklanmak istedikleri bölgenin Antarktika olduğunu belirtti.

"BAŞLADIĞI İŞİ HERHANGİ BİR İNSAN MÜDAHALESİ OLMADAN BİTİRMEK ZORUNDA"

Makine öğreniminin projedeki yerinden bahseden Glick, "IceNode projesinin tam olarak yapay zeka içerdiği tartışmalı ama kesinlikle otonom bir şekilde tasarlandığı söylenebilir. IceNode’un buz sahanlığı altında katettiği yol, buzun kalınlığı ve elektrik bütçesinin kısıtlı olması gibi faktörler bir araya geldiğinde bu, IceNode robotunun görevin ortasında bize ulaşamayacağı anlamına geliyor. Yani başladığı işi herhangi bir insan müdahalesi olmadan bitirmek zorunda." sözlerini sarf etti.

En önemli problemlerinin sürekli veri toplayabilmek için devamlı ihtiyaç duydukları enerji olduğunu dile getiren Glick, projenin iklim krizi üzerine yürütülen çalışmalara katkılarına ilişkin şu değerlendirmelerde bulundu:

"IceNode, buz sahanlıklarının davranışı ve mekaniği hakkında veri toplamak için tasarlanmış bir gözlem aracı. Topladığı verileri, okyanuslarımızın ne kadar ve hangi hızla yükseleceği konusunda bilim insanları daha iyi tahminler için kullanabilir. Sonrasında bu bilgilerle ne yapacağımız bize kalmış. Belki de sera gazı emisyonlarında bir azalmaya ilham verebilir veya şehirlerin ve ülkelerin gelecekte daha dirençli planlanmasına yardımcı olabilir."

Glick, proje henüz tamamlanmadığı için kesin veriler elde edemediklerini, gelecek birkaç yıl içinde olumlu sonuçlar almayı umduklarını ifade etti.

"KÜRESEL İKLİM MODELLERİNDE DOĞRUDAN KULLANILABİLİR"

Deniz seviyesi yükselmesini, milyonlarca insanın hayatını doğrudan etkileyen acil bir problem olarak nitelendiren Dr. Ian Fenty ise 100 yıl içinde Antarktika'da neler yaşanacağının bilinmediğini ve bu durumun büyük bir belirsizliğe neden olduğunu kaydetti.

Yürüttükleri projenin oldukça zor olduğunun altını çizen Fenty, "Antarktika buz sahanlığının altında otonom çalışabilen bir robot inşa etmek, Mars'ın kayalık arazisini geçebilecek bir robot inşa etmekten daha kolay değil." şeklinde konuştu.

Fenty, proje sayesinde elde edilecek verilerin nasıl kullanılacağına dair şu öngörüleri paylaştı:

"IceNode projesinden gelen veriler, iklim modellerinde, özellikle gezegenin önümüzdeki 100 yıl içinde nasıl değişeceğini tahmin eden küresel iklim modellerinde doğrudan kullanılabilir. Günümüzde bu modeller, okyanusun Antarktika ile nasıl bir etkileşimi olduğuna dair bazı açıklamalarda bulunuyor ancak bu açıklamalar oldukça yüksek seviyede belirsizlikler taşıyor. IceNode projesinden elde edilen veriler, bu modellerin gelişmesini sağlayarak geleceğe yönelik daha sağlam tahminlerde bulunmamızı mümkün kılacak."

Antarktika’daki buzul erimelerinin anlaşılmasına yönelik son 30 yıldır dünyada çeşitli kurumlar tarafından ciddi çalışmalar yürütüldüğünü, kıtanın çeşitli yerlerine 600 metreye kadar varan delikler açıldığını belirten Fenty, ortaya konan çabaya rağmen elde edilen verilerin yetersiz olduğuna dikkati çekti.

Fenty, IceNode'un, bu görevleri daha düşük maliyetlerle yerine getirme kapasitesi olduğunu sözlerine ekledi.

AA