20.05.2025 - 00:23
YAYINLANMABu hafta sizlere haklarında en az inceleme yapılmış Türk kültür varlıkları içerisinde yer alan oboo/adak taşlarından bahsetmek istiyorum.
Tarihi “söz” kadar derin olan Türkler için “Oboo" kelimesi Orta Asya'da Tanrı adına "kurban ve adakların kabul edildiği yer olarak yapılmış tepe" anlamında kullanılır. Oboolar ülkemizin birçok yerinde çeşitli örnekleri görülen, İslamiyet öncesi dönemlerden kalma bir gelenek olarak halen devam etmekte olan bir uygulamadır.
***
Oboo ve çevresinde kutsal ruhun olduğu inancı ile yolcuların yol esnasında geldiklerinde etrafında dua ederek döndüğü, üzerine taş bırakıp kutlu ruhlardan cesaret alarak yolculuklarını sürdürmelerini sağlayan, ayrıca yılın belli zamanlarında adakların yapıldığı, kurbanların kesildiği, çaputların bağlandığı taş yığıntısı gibi tanımlarla anılan yapılardır.
Özellikle Antalya’mızda da birçok kutlu dağın zirvesinde sıklıkla rastlıyoruz. Ne yazık ki detaylı bir arkeolojik incelemeye tabi tutulmayan bu kültür varlıkları, Tanrı Dağlarından Anadolu’ya dolayısıyla Antalya’ya kadar büyük bir coğrafyada görülür.
***
Ziyaretçiler zirvelerde bulunan oboların altında, o dağın ruhunun bulunduğuna, oradan dünyayı seyredip olup biteni kontrol ettiklerine inanmaktadırlar. Yol gösterici olarak da görülen bu taş yığınlarının genel olarak dağ geçitlerinde, özellikle ağaç olmayan yerlerde bulunduğu görülür. Elbette ki oboların yapılış nedenlerini anlamak için öncelikle onların oluşumuna etki eden unsurları ele almak gereklidir diye düşünüyorum.
***
Eski Türklerde dağlar, Gök Tanrı’ya yakın olması ve bazen de ona ev sahipliği yapması nedeniyle kutsal mekanlar olarak kabul edilmiştir. Bu dağlar, evrenin merkezinde bulundukları gibi kozmik bir işleve de sahiptirler. Ayrıca Türk mitolojisine göre içlerinde bir ruh taşıdığı kabul edilen dağlar, etrafında yaşayan insanların koruyucusudur. Tanrıyla ilişkili ibadetlerin pek çoğu dağların zirvesinde yapılmıştır, kurbanlar buralardan sunulmuştur. Zirvesi bulutlara karışan dağlar, Tanrı mekanı olarak kabul görmüş, bu dağlardan geçerken veya avlanırken uyulması gereken kurallar ve ritüeller ortaya çıkmıştır.
***
Türkler, yüksek olmayı tanrıya özgü bir nitelik olarak kabul etmişler, insanların ulaşamadığı yüksek bölgelere, tanrılara özgü mutlak gerçeklik, sonsuzluk gibi ayrıcalıklar tanımışlar ve bu tür bölgelerin ancak tanrının mekanı olabileceğine inanmışlardır. Dolayısı ile bu bölgelere en çok yaklaşabilen dağlar, Türklerin düşüncesinde kutsallarla örülü bir kült halini almıştır.
***
İşte tüm bu sebeplerden dolayı yolcuların dağ geçitlerinden geçerken dağların ruhuna sunmak üzere taş koymak suretiyle bu yapıları oluştururlar. Özetleyecek olursak; bu ritüelin amacı ata ruhunu memnun etmek, yolda karşılaşılabilecek herhangi bir musibeti engellemek ve ondan korunmak için olduğunu söyleyebiliriz.
***
Ayrıca, Oğuzlarda “bir oba etrafında toplanan ve koruyucu bir ruha inanan aile” anlamında da bu kelimenin kullanıldığını ve ‘oba’ ile ilişkilendirilerek eski Türkçeye ait bir kelime olduğunu okumuştum. Bu konuyu da ileriki günlerde “Oba’dan Yatır’a” başlığı altında yazacağım.
11.05.2025 - 00:11
22.04.2025 - 09:00
10.04.2025 - 09:00
25.03.2025 - 09:00
12.03.2025 - 09:00
01.03.2025 - 09:00
19.02.2025 - 09:00
15.02.2025 - 09:00
02.02.2025 - 09:00
23.01.2025 - 09:00
14.01.2025 - 09:00
06.01.2025 - 09:00
28.12.2024 - 09:00
18.12.2024 - 09:00
10.12.2024 - 09:00
04.12.2024 - 09:00
26.11.2024 - 09:00
19.11.2024 - 09:00
15.11.2024 - 09:00
06.11.2024 - 09:00
26.10.2024 - 09:00
02.10.2024 - 09:00
19.09.2024 - 09:00
07.09.2024 - 09:00
28.08.2024 - 09:00
18.08.2024 - 09:00
11.08.2024 - 09:00
30.07.2024 - 09:00
22.07.2024 - 09:00
13.07.2024 - 09:00
08.07.2024 - 09:00
24.06.2024 - 09:00
17.06.2024 - 09:00
03.06.2024 - 09:00
28.05.2024 - 09:00
20.05.2024 - 09:00
13.05.2024 - 09:00
06.05.2024 - 09:00
01.05.2024 - 09:00
17.04.2024 - 09:00
05.04.2024 - 09:00
21.03.2024 - 09:00
13.03.2024 - 09:00
06.03.2024 - 09:00
27.02.2024 - 09:00
21.02.2024 - 09:00
12.02.2024 - 09:00
01.02.2024 - 09:00
22.01.2024 - 09:00
15.01.2024 - 09:00
03.01.2024 - 09:00
18.12.2023 - 09:00
08.12.2023 - 09:00
28.11.2023 - 09:00
22.11.2023 - 09:00
09.11.2023 - 09:00
06.11.2023 - 09:00
27.10.2023 - 09:00
20.10.2023 - 09:00
12.10.2023 - 09:00
08.10.2023 - 09:00
29.09.2023 - 09:00
20.09.2023 - 09:00
13.09.2023 - 09:00
06.09.2023 - 09:00
29.08.2023 - 09:00
26.08.2023 - 09:00
20.08.2023 - 09:00
15.08.2023 - 09:00
09.08.2023 - 09:00
01.08.2023 - 09:00
24.07.2023 - 09:00
19.07.2023 - 09:00
10.07.2023 - 09:00
03.07.2023 - 09:00
26.06.2023 - 09:00
24.06.2023 - 09:00
19.06.2023 - 09:00
12.06.2023 - 09:00
05.06.2023 - 09:00
20.05.2023 - 09:00
08.05.2023 - 09:00
26.04.2023 - 09:00
20.04.2023 - 09:00
12.04.2023 - 09:00
07.04.2023 - 09:00
01.04.2023 - 09:00
21.03.2023 - 09:00
14.03.2023 - 09:00
08.03.2023 - 09:00
31.01.2023 - 09:00
27.01.2023 - 09:00
21.01.2023 - 09:00
19.01.2023 - 09:00
11.01.2023 - 09:00
07.01.2023 - 09:00
31.12.2022 - 09:00
24.12.2022 - 09:00
19.12.2022 - 09:00
09.12.2022 - 09:00
02.12.2022 - 09:00
25.11.2022 - 09:00
17.11.2022 - 09:00
13.11.2022 - 09:00
10.11.2022 - 09:00
05.11.2022 - 09:00
29.10.2022 - 09:00
BİR CEVAP YAZ
E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir