KORSAN TAKSİ MESELESİ

Son yıllarda çok sayıda kişiden korsan taksi ile yolculuk ettiğini duyuyorum. Bu durumdan en çok da taksi plakası sahipleri muzdarip. Milyonlarca lira verip aldıkları ticari taksi plakalarıyla iş yapmaya çalışan taksicilerin canına tak etmiş. Bu duruma “dur” denilmesi için geçtiğimiz 18 Aralık’ta 2 bin kadar taksici,  Antalya Şoförler ve Otomobilciler Odası’nın önünde toplanıp “Antalya’da korsan taksilere hayır” sloganı atmışlar.

***

Taksicilerin eylemine Antalya Şoförler ve Otomobilciler Odası Başkanı Mehmet Ali Alkan ile Antalya Esnaf ve Sanatkarlar Birliği (AESOB) Başkanı Adlıhan Dere de destek vermiş. Korsan taksileri esnafın ekmeğine aşına göz diken haydutlara benzeten Alkan, Antalya’da korsan taşımacılık, inanılmaz boyutlara ulaştığını söylemiş. AESOB Başkanı Adlıhan Dere de Antalya’da bu şehre hizmet etmeye çalışan “T” plakalı 3 binin üzerindeki ticari taksi sahibinin ekmeğine göz dikildiğini söylemiş.  Sonra da konvoy oluşturup korsanlara karşı şehir turu atmışlar. Taksiciler haklılar mı? Sonuna kadar haklılar…

***

Ama bir taraftan da bu kadar insan korsan taksileri neden tercih ediyor? Bir de ona bakmak lazım. Çünkü ticari taksilere göre bu işi çok daha ucuza yapıyorlar. Ama ticari taksiciler gibi korsanlar vergi ödemiyorlar. Kayıt dışı çalışıyorlar. Genellikle de yakalanmamak için yolcuyu ön koltuğa oturtuyorlar. Telefonla hizmet verdikleri söyleniyor. Hayatımda hiç korsan taksiye binmedim. Anlatılanlara göre bu korsan taksileri daha çok üniversite öğrencileri başta olmak üzere ağırlıklı olarak gençler kullanıyor. Çünkü bütçeleri ticari taksi çağırmaya el vermiyor birçoğunun. Bazen duraklarda otobüslerin durmadan geçmesi ya da geç gelmesi nedeniyle işe ya da okula geç kalmamak için korsan taksi çağırdıklarını söylüyorlar. “Normal taksi çağırsak iki katını ödeyeceğiz” diyorlar.

***

Korsanla ticari taksi arasındaki fiyat uçurumu sadece vergilerden mi, kaynaklanıyor? Taksiciler ne kadar vergi ödüyor mesela?  Asgari ücretli çalışan bir işçi kadar vergi ödüyorlar mı?  Şayet iddia edildiği gibi Antalya’da korsanla ticari taksiler arasındaki fark yüksek vergilerden kaynaklanıyorsa; vergiler makul seviyeye çekilebilir. Şayet vergiler dışında başka etkenler varsa bir de buna bakmak lazım. Antalya ile diğer illerdeki taksi tarifelerine de bakmak lazım. Geçen yıl Akdeniz Üniversitesi’nde İletişim Fakültesi’ndeki bir toplantıya katılmak için İstanbul’dan gelen bir akademisyen, Antalya’daki taksi ücretlerini çok yüksek bulduğunu söylemişti. Duyunca çok şaşırmıştım. Antalya’daki fiyatlarla diğer iller paralel değil mi? Antalya’yı diğer illerden ayıran etken nedir? Özeleştiri de yapmak lazım.

***

Öte yandan eskiden taksicilik Antalya’da garibanların yaptığı bir işti. Şimdiki gibi plaka alıp şoför çalıştıran yoktu. Çünkü müşteri azdı. Antalya bundan 30 yıl önce ufacık bir sahil kentiydi. 1990’da Antalya il genelindeki nüfus 1 milyon 132 bin 211’di. Şimdiki, nüfus ise 3 milyona dayanmış durumda. Hatta turizm sezonunda nüfus bunu da geçiyor. 1993 yılında taksi plakalarına tehdit getirildiğinde Antalya’da toplam 5 bin 578 taksi vardı.

***

O dönemde taksicilikle geçinemediği için birçok taksici işi bıraktı. Hatta bazı plaka sahipleri yoksulluktan dolayı yükümlülüklerini yerine getiremeyip haklarını kaybetti. Plakaları ellerinden alındı. Bu nedenlerle 5 bin 578 olan plaka sayısı 3 bin 750'lere kadar düştü. Yani tehditten sonra taksicilerin 1828’i plakalarını öyle ya da böyle kaybetmiş oldu. Böylece her üç taksiciden biri plakasını kaybetti.

***

Şimdi 3 bin 750 plaka ile nüfusu 3 milyona dayanmış Antalya’da taksicilik yapılmaya çalışılıyor. Elbette bu kadar nüfusa Antalya’daki taksi de yeterli gelmiyor. Öncelikle yapılması gereken nüfus artışına paralel olarak Antalya'da ticari taksi sayısı artırılmalıdır. Başta o plakaları ellerinden alınan 1828 taksiciye bu hakları geri verilmelidir. Onların mağduriyeti giderilmelidir. Taksi tarifeleri de makul seviyelere çekilmelidir.

***

Ayrıca taksi plakası yatırım aracı değildir. Taksi plakaları birileri zengin olsun diye tehditle sınırlandırılmış değildir. Taksicilik kamusal bir hizmettir. Bu sistem güvenli ulaşım için getirilen bir uygulamadır. Ama bazen yolcu beğenmeyen, bazı semtlere girmek istemeyen taksiciler olabiliyor. Bu konuda zaman zaman haberler yayınlanıyor. Ama yolcuyu istediği yere götürmemek, almamak da bir suçtur. Böyle bir durumda ruhsat iptaline dahi gidilebiliyor.