ABD'nin Kaliforniya Üniversitesi'nin 1998 yılında yaptığı bir yarışmada 'dünyanın en iyi portakalı' seçilen ve 2008 yılında da Finike Meyve Üreticileri Tarımsal Birliği'nin başvurusu üzerine Türk Patent Enstitüsü'nce 'coğrafi işaret tescili' verilen Finike portakalı, 'Washington Navel' çeşidi bir portakal türü.

İLK DİKİMİ 1900'LERİN SONUNDA

Şeker oranı bilimsel analizler sonucu en yüksek portakal olarak da belirlenen Finike portakalının ilk dikiminden bugüne gelinen sürecini, Finike'nin ilk narenciye bahçelerinden birini kuran ailelerden Baysarı ailesinin üçüncü kuşak ismi Mehmet Baysarı anlattı. Antalya'nın eski milletvekilli de olan Mehmet Baysarı, Finike'de ilk narenciye bahçelerinin Turunçova'da 1800'lü yılların sonuna doğru dikim yapılarak oluştuğunu kaydetti.

DÜNYA BİRİNCİSİ SEÇİLMİŞ BİR PORTAKAL

Finike'nin narenciye üretiminin hem Türkiye hem Antalya'da başladığı ilk yer olduğunu dile getiren Mehmet Baysarı, “En fazla portakalın üretiminin olduğu yer de Finike. 1800'lerde 'yafa' türü dikilmeye başlamış. 1800'lerin sonunda Washington dediğimiz, şu an Finike portakalı olarak adı geçen portakalın dikimiyle ticari değeri daha çok artmış bir ürün. Finike portakalı dünyanın en kaliteli portakalı olarak Kaliforniya Üniversitesi'nin yaptığı bir araştırmada dünya birincisi seçilmiş ve isim kazanmış bir portakal" dedi.

İÇ TÜKETİME ANCAK YETİYOR

Aroma, tat, koku ve ince kabuğuyla dünyanın her yerinde artık meşhur bir portakal olduğunu kaydeden Baysarı, “Türkiye'nin her yerinde aldığınız portakallara herkes Finike markası vurmaya çalışıyor. Bunun üzerine Finike Meyve Üreticileri Birliğimiz yaklaşık 15 sene önce Finike portakalına coğrafi işaret aldı ve Finike portakalı kendi markasını tescillemiş oldu. Şu andan itibaren de bu markayla dünyanın her yerine satışı yapılan bir ürün haline geldi. Ama esasında Finike portakalı ihracata çok fazla gitmiyor. Çünkü fiyatı yüksek geldiği, kalitesi çok iyi olduğundan iç tüketime ancak yetiyor. İhracattan ziyade Türkiye içinde satılan bir portakal" diye konuştu.

YILLIK ÜRETİM MİKTARI 350 BİN TONA YAKIN

İlçede portakal üretiminin yıllar içinde genellikle aynı düzeyde devam ettiğini kaydeden Baysarı, “Ekili dikili alan miktarı seracılıktan dolayı azaldı ama bakımı ilaçlama, gübre gibi daha teknik hale geldiğinden verim arttı, ağaç başına aldığımız verim çok yükseldi. Ağaç başına 350-400 kilo kadar çıkan bölgelerimiz var. Finike'de 300-350 bin ton civarı yıllık üretim kapasitesi var. Finike'nin toplam arazi miktarı 35 bin dönüm civarında, bunun 20 bin dönümü portakal bahçesi, 15 bin dönümü sera olarak kullanılıyor" dedi.

BU YIL BAHÇE FİYATI 6 LİRAYI BULUYOR

Aralık ayının Finike portakalının hasat dönemi olduğunu dile getiren Baysarı, ama bölgede ekim-kasım aylarında, dışı yeşil görünse de yenilebilir duruma geldiğini söyledi. Uzun yıllar portakalın ekonomik olarak çok fazla değer kazanmadığından bahseden Baysarı, “Geçen seneye kadar 1.5- 2 lira arasında satılırken, bu yıl biraz daha fiyatlar iyi noktaya geldi. 4.5- 6 lira arasında satılabilir noktada, bu da normal, çiftçiyi kurtarabilecek bir rakamdır" diye konuştu.

TALEP HİÇ BİTMİYOR

Finike portakalına talebin hiç bitmeyeceğini de ifade eden Baysarı, şöyle devam etti:

“Pandeminin olup olmaması da Finike portakalı açısından çok önemli değil, Finike portakalı özellikle ülke içinde ağırlıklı satıldığından ancak yetiyor. Ama pandemi nedeniyle Adana, Mersin tarafındaki narenciyeye hem fiyat hem talepte bir artış var. O bölgelerde şu an iyi noktaya geldi diye düşünüyorum. Finike portakalının artık reklama ihtiyacı yok. Biz bu bölgede ilk üreticilerden sayılırız, dedelerimiz yerli ve ilk üretici bahçe sahiplerinden diyebiliriz" dedi.

FİNİKE PORTAKALININ FARKI

Yüksek dağlar ve sahil arasındaki ovalarda üretimi yapılan Finike portakalını, diğer yörelerde yetişen portakallardan ayırt eden özellikler ise Coğrafi İşaret Tescil Belgesi'nde şöyle ifade ediliyor:

“Kuzeyinin yüksek Akdağı, batısının Gülmez Dağı ile kaplı olması. Toprağın Akçay ve Alakır deresi ile yıllardır alüvyonlu yapıdaki toprakla doldurulması sonucunda hava, su ve toprak yapısı ile farklı kılıyor. Finike'den alınıp başka bölgelere dikilen fidanlar bu faktörlerin o bölgelerde olmamasından dolayı aynı renk, kalite ve aromayı taşıyamıyor. Ortalama meyve ağırlığı 237.69 gram, uzunluk 78.36 mm, genişlik 77.53 mm, kabuk kalınlığı 5.26 mm, dilim sayısı da 10.25 adet. Çekirdek sayısı sıfır ve kuru madde oranı yüzde 12.4. Bileşim öğeleri, mineral ve vitaminler açısından çok zengin. Aralık, ocak, şubat aylarında iç piyasa ve ihracatta en elverişli portakaldır."

DHA