Erkeklerde ve kadınlarda en çok görülen kanser türleri
Dünya genelinde 2'nci en yüksek ölüm nedeni kanser hastalığında erkeklerde "akciğer", kadınlarda da "meme kanseri" vakaları başı çekiyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, "habis
tümör" veya "ur" olarak da adlandırılan kanser hastalığı, dünya
genelinde 2'nci en sık ölüm nedeni olarak öne çıkıyor.
İnsan vücudunun herhangi bir kısmında anormal hücrelerin
kontrolsüz şekilde büyüyerek diğer organlara yayılmasıyla başlayabilen geniş
hastalık grubu olarak tanımlanan kanserin oluştuğu dokuya göre isimlendirilen
200’den fazla türü biliniyor.
Akciğer, meme, cilt, prostat, mide, kalın bağırsak (kolon),
rahim ağzı (serviks) kanseri ve lenf bezi tümörleri, kanserin en yaygın türleri
arasında yer alıyor.
Genetik yatkınlığın yanı sıra sigara ve alkol kullanımı,
yoğun güneş ışınına, radyasyon ve kanserojen olarak anılan bazı kimyasallara
maruz kalmak, bazı virüsler, kötü beslenme alışkanlıkları ve hava kirliliği
gibi dış faktörlerin de kansere neden olduğu biliniyor.
KANSER VAKALARININ
3’TE 1’İ ÖNLENEBİLİR
DSÖ’ye göre, kanser vakalarının yaklaşık 3'te 1'i sigara ve
alkol kullanımı, yüksek vücut kitle indeksi, sağlıksız beslenme düzeni, az
meyve-sebze tüketimi ve fiziksel aktivite eksikliğinden kaynaklanıyor.
Her kanser türü önlenemese de vakaların yaklaşık 3’te 1’inin
sağlıklı beslenme düzeni, normal vücut kitle indeksi ve fiziksel aktiflik
yoluyla önlenebileceğini vurgulayan DSÖ, 15 kanser türüne yol açtığı bilinen
sigaradan uzak durmanın bu hastalık riskini azaltmada birinci faktör olarak
altını çiziyor.
DSÖ, alkol alımını azaltmanın da kanser riskini düşürmede
oldukça etkili olduğunu kaydederek, sağlıklı yeme düzenini sürdürmenin ve
fiziksel olarak aktifliğin de birçok kanser türüne karşı önlem için yeterli
olduğunu aktarıyor.
Dünya genelinde son yıllarda daha sık görülmeye başlayan
cilt kanserinin önlenmesi için de yoğun güneş ışınına maruz kalmaktan
kaçınılması, mevsim fark etmeksizin güneş koruyucu krem kullanılması, vücudun
mümkün olduğunca örtülmesi tavsiye ediliyor.
EN YAYGIN KANSER TÜRÜ
"AKCİĞER" OLDU
DSÖ'ye bağlı Uluslararası Kanser Araştırma Ajansının (IARC)
son yayımladığı rapor, 2022 yılına ait verileri içeriyor.
Rapora göre, 2022'de yaklaşık 19,97 milyon yeni kanser
vakası kaydedilirken, bunun 10,31 milyonu erkeklerde, 9,66 milyonu kadınlarda
görüldü.
Hastalığın kadınlarda en sık rastlanan ve ölümcül türü meme
kanseri olurken; bunu kolorektal, akciğer, rahim ağzı ve tiroit izledi.
Erkeklerde ise en fazla akciğer, prostat, kolorektal, mide ve karaciğer kanseri
tespit edildi.
Dünya genelinde 2018-2022 döneminde 53,5 milyon kanser
vakası kaydedilirken, 2022’de 9,7 milyondan fazla kişi kanser nedeniyle
yaşamını yitirdi.
Kanser vakalarının yüzde 49,2'si Asya'da, yüzde 22,4'ü
Avrupa'da, 13,4'ü Kuzey Amerika'da, yüzde 7,8'i Latin Amerika'da, 5,9'u Afrika
ve yüzde 1,3'ü Okyanusya'da tespit edildi.
Diğer yandan 2022’de kanserden ölümlerin yüzde 56,1’i
Asya’da, yüzde 20,4’ü Avrupa’da, yüzde 7,8’i Afrika’da, yüzde 7,7’si Latin
Amerika’da, yüzde 7,2’si Kuzey Amerika’da ve yüzde 0,6’sı Okyanusya’da
kayıtlara geçti.
Küresel olarak 2022'de akciğer, meme ve kolorektal
kanserleri hastalığın en sık rastlanan türleri oldu.
Akciğer kanseri, 2,5 milyon yeni vaka ile toplam yeni
vakaların yüzde 12,4'ünü, meme kanseri 2,28 milyon yeni vaka ile yüzde
11,5’ini, kolorektal kanser ise 1,92 milyon yeni vaka ile yüzde 9,6’sını
oluşturdu.
En fazla ölüme yol açan kanser de akciğer kanseri olarak
kayıtlara geçti. 2022’de akciğer kanseri nedeniyle 1,8 milyon, kolorektal
kanser nedeniyle 900 bin kişi, karaciğer kanseri nedeniyle 760 bin kişi, meme
kanseri nedeniyle 670 bin kişi yaşamını yitirdi. Akciğer kanseri ölümleri,
kanserden kayıpların yüzde 18,7’sine karşılık geldi.
KANSER TEDAVİSİNDE
ERKEN VE DOĞRU TEŞHİS EN ÖNEMLİ TEDAVİ YÖNETİMİ
Tüm kanser türlerinde ve hastalarında etkili tedavi yöntemi
henüz bulunamamış olsa da bugün kanserde iyileşme oranları ortalama yüzde
50'nin üzerine çıkmış durumda.
DSÖ, birçok kanser türünde de erken, doğru tanı ve uygun
tedaviyle iyileşme şansının yüksek olduğunu bildiriyor.
Kanserli dokuların ameliyatla alınması, kanser hücrelerinin
ilaçlarla tedavi edilmesi "kemoterapi", kanser hücrelerinin radyasyon
yoluyla öldürülmesi için "radyasyon terapisi", daha yüksek kemoterapi
yapılmasına ya da hastalıklı kemik iliğinin değiştirilmesine olanak sağlayan
kök hücrelerden kan hücresi üreten kemik iliğinin hastanın kendinden ya da tam
uyumlu donörlerden nakli halen en yaygın kanser tedavi yöntemleri olarak
uygulanıyor.
Bunların yanı sıra kanser ile savaşmak için vücudun
bağışıklık sistemini kullanan immünoterapi, meme ve prostat gibi vücut
hormonları tarafından beslenen kanser türlerinde hormonların vücuttan
çıkarılması ya da etkilerinin önlenmesi şeklindeki hormon tedavisi, kanser
hücrelerinin yaşamasına imkan veren anomalileri hedef alan ilaç tedavisi,
kanserli dokuların dondurularak öldürülmesi "kriyoablasyon" ya da
iğne aracılığıyla alternatif akım verilen kanserli doku içerisindeki iyonları
ileri geri hareket ettirip ısı oluşturarak dokunun öldürülmesi
"radyofrekans ablasyon" yöntemi de kanser tedavilerinde uzun süredir
uygulanıyor.
Umut verici çok sayıda girişimsel kanser tedavi yönteminin
klinik deneyleri halen sürüyor.
AA