Günümüzde sağlık sektörü, teknolojik gelişmelerle birlikte hızla değişmeye devam ediyor. Özellikle hasta bakımında ve acil müdahale gerektirecek durumlarda insan hatalarını en aza indiren ve verimliliği artıran yenilikçi çözümlere ihtiyaç duyuluyor. Sivas Teknokent Araştırma Merkezi’nde yer alan bir firmada Sultan Uzun öncülüğünde geliştirilen yapay zeka destekli otomatik damar yolu açma robotu, sağlık alanında önemli bir adım niteliği taşıyor.

Robotla insan kanındaki hemoglobinin kızılötesi ışınları soğurma özelliğinden yararlanılarak damarlar tespit ediliyor. Kızılötesi kameralara yansıyan bu görüntüler, mikro bilgisayarlara işleniyor ve yapay zeka tarafından analiz ediliyor. İşlenmiş damarlar işaretlendikten sonra robot, otonom sistemlerle otomatik olarak kişiye uygun intraketleri bularak damar yolunu açıyor. Robot, kemoterapi tedavisi alan hastalarda, ağır yanık vakalarında, hipotermi geçiren ve obez hastalar ile özellikle deprem gibi olağanüstü durumlarda enkaz altında kalan yaralılara damar yolu açma noktasında büyük kolaylık sağlayacak.

"OTOMATİK ŞEKİLDE DAMAR YOLU AÇILIYOR"

Geliştirdikleri sağlık robotu ile ilgili bilgi veren Sultan Uzun, "Kanda bulunan hemoglobin dediğimiz bir element var. Bu elementin en önemli özelliği kızılötesi ışınları soğurması ve diğer dokulardan daha koyu renkli gözüküyor. Deney düzeneğimizde de yer alan bu düzenek sayesinde damar görüntülerini alırken bir mikro bilgisayarlar kullanıyoruz. Deney düzeneği içerisinde aynı zamanda da kızılötesi ledler bulunuyor. Ledlerle kızılötesi ışınları gönderiyoruz. Kızılötesi ışınlar yüzeye çarptıktan sonra damardaki kanda soğurulma yaşanıyor ve damarlar meydana çıkıyor. Kızılötesi kameralara yansıyan görüntüler mikro bilgisayarlarımıza işleniyor ve görüntüler tanımlanmış oluyor.

İşlenmiş olan damarlar tamamen belirginleşip işaretlendikten sonra yapay zekâ tarafından eğitiliyor. Yapay zekâ eğitimi sonrasında belli otonom sistemlerimizle robotumuz ayağa kalkıyor. Buradaki asıl amacımız damar yolunun otonom bir şekilde herhangi bir insana gerek duymadan robot yardımıyla açılması. Daha sonra damar yolu açımında kullandığımız intraketler var. Her hastanın damar yapısına ve çapına göre farklı renklerde kullandığımız kanüllerimiz var. Sağlık personellerimiz sadece bu kanüllerimizi makinaya yerleştirebiliyor ve hastanın damar yapısına ve kolunun çapına göre hangi kanülü kullanacağını robotumuza iletiyor, otomatik bir şekilde damar yolunu açmış oluyor" dedi.

"ÇOK DAR BİR ALANDA MÜDAHALE GEREKEBİLİR"

Sultan Uzun, depremlerde enkaz altında hastaya müdahale etmenin çok zor olduğunu söyleyerek, "Sağlık çalışanları olarak damar yolu açmak sıkça yaptığımız bir işlem. Bazı hastaların damar yolunu açmak oldukça zor olabiliyor. Bu durum hasta ve sağlık personeli açısından da çok büyük bir sorun olabiliyor. Sağlık alanında damar yolunun rahat ve daha ağrısız bir şekilde açılması için bu robot bir ihtiyaçtı. Buna benzer bir robot daha önceden yapılmış mı diye araştırdığımız zaman da sadece Amerika'da bir prototip çalışması yapılmış ve hala da o prototip üzerinde çalışmalar sürüyor. Deprem zamanında enkaz altında hastaya müdahale etmek çok zordur. Çok dar alanda müdahale etmeniz gerekebilir. Bu robotumuz deprem zamanında robotun sığabileceği bir alanda da faaliyete geçebilir ve orada da bu robotu açabilirsiniz" diye konuştu.

"DAMAR ÇAPLARI DARALIYOR"

Belli hastalık durumlarında, ambulansta nöbet geçiren ve sürekli hareket eden bir hastaya damar yolu açmanın çok zor olduğunu ifade eden Uzun, "Enkaz altında kalan hastaların orada uzun süreli kalmalarından dolayı damar yarıçaplarında da daralmalar yaşanabiliyor. Hava şartlarının soğuk olduğu dönemlerde hipotermiye dayalı damar çapları daralabiliyor. Bu durumlarda sağlık çalışanlarının damar yolunu bulup, hastaya müdahale etmeleri zordur. Bu robotumuz acil müdahale gerektiren durumlarda ve hastanelerde hastaya müdahale edilme durumları gibi birçok alanda kullanılabilir. Kemoterapi tedavisi alan hastalarımızda, ağır yanık vakalarında, hipotermi ve obez hastalara müdahale durumlarında, belli hastalık durumlarında ve ambulansta nöbet geçiren, sürekli hareket eden bir hastaya müdahale etmek, damar yolu açmak çok zordur. Türkiye’de de damar görüntüleme ile ilgili çalışmalar yapıldı ancak damar yolunu otonom açan bir robot çalışması şu anda maalesef yok" şeklinde konuştu.

İHA