EMEKLİ MAAŞINDA MÜRACAAT FARKLARI

Son zamanlarda vatandaşlarımızın, yıl sonunda mı veya yılbaşında mı emeklilik müracaatı yapılması halinde hangisinin daha avantajlı olduğu ile ilgili sorular gelmektedir. Ayrıca, 2024 yılı sonunda Emekliliğe müracaat ile 2025 yılında Emekliliğe müracaat edilmesi arasında bir farkın olup olmadığı ile hangisinin daha avantajlı olacağı hususunda sorularla karşılaşmaktayız.

***

Öncelikle ülkemizde Emekli maaşı bağlanması kriterlerinin bilinmesine ihtiyaç vardır. Buna göre; 2000 öncesi dönem için yüzde 70, 2000-Eylül 2008 dönemi için yüzde 55, Ekim 2008 sonrası dönem için yüzde 40 farklı aylık bağlama oranları kullanılmaktadır. 2008 yılından sonra yapılan hesaplamalarda ise formül tekrar değiştirilmiştir. Buna göre 2008 yılından sonra SGK kaydı bulunan kişilerin emekli maaşları şu şekilde: aylık kazancın ortalaması x bağlanma oranı = 4A emekli maaşı şeklindedir. 2000 yılı öncesi hesaplama şu şekilde yapılmaktadır: Gösterge rakamı x aylık bağlama oranı x katsayı = 4A emekli maaşı.

***

2000 – 2008 yılları arasında 4 A girişi olan kişilerin emekli maaşları şu formül ile hesaplanacaktır: güncelleme kat sayısı x aylık bağlanma oranı = 4A emekli maaşı. 2008 yılından sonra SGK kaydı bulunan kişilerin emekli maaşları şu şekilde yapılmaktadır: Aylık kazancın ortalaması x bağlanma oranı = 4A emekli maaşı. Memur emekli aylığı hesaplanırken; memurun 657 sayılı Kanunun 43. maddesindeki gösterge rakamı, aynı kanunun ekindeki I ve II sayılı cetveldeki ek gösterge rakamı, her yıl güncellenen memur maaş katsayısı, taban aylığı ve kıdem aylığı, memurun unvanına göre 5434 sayılı Kanunun ek 70. maddesinde yer alan oran, özel hizmet tazminatı, varsa diğer tazminatları (makam, görev, temsil), ve memurun hizmet süresi dikkate alınır.

***

2008 yılından sonra göreve başlayan memurların emekli maaş hesabının yapılmasında şu formül uygulanmaktadır: Ortalama aylık kazanç x aylık bağlama oranı = emekli aylığı. Şimdi ise 2024 yılı içinde Emekliliğe müracaat ile 2025 yılında Emekliliğe müracaat halinde oluşması muhtemel durumlar hakkında bilgilendirmelerde bulunalım.

***

2024 yılında talepte bulunan sigortalıların emekli aylığı hesaplamalarında; en son 2023 yılına ait yıllık TÜFE’nin yüzde 100’ü ve gelişme hızının yüzde 30’u esas alınmak suretiyle hesaplanan 2023 yılı güncelleme katsayısı (TÜFE yüzde 64.77, GH yüzde 4.5) yüzde 66.12 olarak dikkate alınacağı gibi, hesaplanan aylığa, 2024/Ocak ve temmuz dönemlerinde kümülatif olarak yüzde 86.16’yı bulan aylık artışları uygulanacaktır ki bu büyük bir avantajdır.

***

2025 yılında talepte bulunanların emekli aylıklarının hesaplanmasında; 2024 yılı güncelleme katsayısı [tahmini TÜFE yüzde 38 (bu oran yüzde 42 ye kadar yükselebilir) ve GH yüzde 4 şeklinde gerçekleşirse] yüzde 39.20 olarak dikkate alınacak. 2025 yılı ocak ayı itibarıyla hesaplanan aylıklara 2024/Ocak ve temmuz aylarında gerçekleşen ve kümülatif olarak yüzde 86.16’yı bulan artış uygulanmayacak.

Bunun yerine, yıllık TÜFE yüzde 38 olursa ve bunun ilk altı aylık döneminde gerçekleşen enflasyon oranının yüzde 24.73 olduğu göz önüne alındığında 2025 yılı ocak ayında emekli aylıklarına yapılacak zam 2024/Temmuz-Aralık döneminde gerçekleşecek TÜFE oranı kadar yani 1.3820/1.2473=1.1080=yüzde 10.8 olacaktır.

***

2025 yılında emekli olacakların hesaplanan aylıkları, 2025/Ocak ayında sadece bu oranda artırılacak. Bu artış, tüm emekliler gibi 2024 yılında emekli olacaklara da verilecektir. Dolayısıyla 2024 yılına ilişkin enflasyon oranının; gerek orta vadeli program gerekse TC Merkez Bankası’nın tahmini doğrultusunda üç aşağı beş yukarı gerçekleşmesi halinde. 2024 yılında emekli olanların aylıkları, 2025 yılında emekli olanlara göre yüzde 30-35 oranında daha yüksek olacaktır.

***

Bu konuda asgari ve azami ücret üzerinden prim yatırıldığı dikkate alındığında,

Prime Esas Kazanç                            2024                 2025

Asgari                                                 14.516,00TL   10.503,00TL

Azami                                                72.546,00TL   52.100,00 TL’dir

Dolayısıyla 2024 yılında emekli olmak isteyen özel sektör çalışanları en geç 31/12/2024, kamu çalışanlarının ise en geç14/1/2025 tarihine kadar aylık talebinde bulunması gerekmektedir.