EXPO-Meydan raylı sistem hattının maliyetine ilişkin iddialara Ulaştırma Bakanlığı’ndan açıklama geldi. Açıklamada, yanlış hesaplamalar ile kamuoyunun yanıltıldığı vurgulandı.
 
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Yatırımlar Genel Müdürlüğü “Meydan-Aksu-EXPO Antalya II. Aşama Raylı Sistem Hattı” ve hattın maliyeti ile ilgili iddialara cevap verdi. Açıklamada bazı gazetelerde yer alan benzer projelerle ilgili birim maliyetler verilmek suretiyle yapılan karşılaştırmanın yanlış hesaplama yöntemleri nedeniyle gerçeği yansıtmadığı, Antalya raylı sistem hattı kilometre birim maliyetinin 2015 yılı içinde ihale edilen Bursa ve Kocaeli raylı sistem birim maliyetinden daha düşük olduğu belirtildi. EXPO Meydan Rayı Sistem projesi hakkında teknik bilgilere yer verilen açıklama da hattın Fatih -Otogar-Meydan hattının devamı niteliğinde olduğu ifade edildi.
 
Yanlış hesaplamalar
Konu ile ilgili yayınlanan haberde Antalya, Samsun, Eskişehir, Kayseri, Bursa Tramvay Projelerinin benzer proje olarak gösterildiği ifade edilen açıklama da Antalya II. Aşama Projesinin ihale bedelinin 18.1 kilometreye bölünerek elde edilen rakamın yanıltıcı olduğu belirtildi. Açıklamada “Emsal gösterilen projelerin proje bedelleri ilgili yıla ait Türk Lirası Sözleşme Bedelleri alınmak suretiyle hesaplanmıştır ki, fiyat farkı güncellemesi yapılması ve/veya ilgili yıllar arası Döviz Kuru değişimi dikkate alındığında birim maliyetler kayda değer ölçüde değişecektir. Bu durum 2015 yılı içerisinde gerçekleştirilen Tramvay İhalelerinin (Kocaeli, Bursa, Antalya) bedellerine bakıldığında da görülebilecektir” denildi.
Antalya II. Aşama Raylı Sistem Projesi Sözleşmesi’nin Türk Lirası üzerinden imzalandığı ifade edilen açıklama da sözleşmenin döviz kuru değişiminden etkilenmediği, sözleşme süresinin kısıtlı olduğundan fiyat farkı uygulamasının da bulunmadığı kaydedildi.

Maliyeti alt yapı belirler
Bu tip projelerde fiyatları belirleyen ana unsurların alt yapı tipleri olduğu kaydedilen açıklamada “Cadde tramvayı olarak planlanan, mevcut karayoluna üstyapı montajı ile yapılan bir proje ile tünelde, viyadükte ve/veya dolgu/yarma üzerinde bulunan bir projenin birim kilometre maliyetlerinin karşılaştırılması yanıltıcı olacaktır. Örneğin kıyaslama yapılan hatlar cadde tramvayı niteliğindedir ve mevcut karayoluna oturmakta olduğundan kapsamları dahilinde dolgu ve güzergah işleri, istasyon altgeçit/üst geçit imalatları, Konkors yapıları vb. bulunmamaktadır. Örneğin, Eskişehir tramvay hattı ray açıklığı kendine özgü ve 1.000 mm’dir. Antalya II. Aşama ise 1.435 mm. açıklıklıdır. Proje kapsamındaki çift hat Devlet Karayolunun refüj bölgesinde yer almaktadır ve proje kapsamında önemli miktarda temel dolgusu, subbalast, balast imalatı ve istasyon bölgelerinde 3x2 karayolunu sağlı sollu geçecek yaya alt/üst geçitleri ve konkors yapıları bulunmaktadır. Haberde yer alan projelerin bir kısmı tek hattır, Elektromekanik Sistemleri haberde yer verilen fiyatlara dahil değildir, yalnızca yapım maliyetlerini içermektedir” ifadelerine yer verildi.
 
İlave risk maliyeti
Hatların (çift hat, sinyalli ve elektrifikasyonlu eşdeğer) bir kilometre maliyetleri hesaplanıp karşılaştırılırsa, kıyaslamanın daha anlamlı olacağı belirtilen açıklama da şöyle denildi “Ayrıca; Antalya II. Aşama Raylı Sistem Hattı projesi kapsamında ana hat imalatına ilave olarak depo sahasında yaklaşık 1.400 metre uzunluğunda depo hattı, bu bölgede 6 adet makas, mevcut depo hattında ilave atölye tesisi, EXPO hat sonu alanında mini bakım atölye tesisi, bakım ekipmanları ve yedek parçaların temini de yer almaktadır. İşletmedeki mevcut hatla sinyal ve telekominikasyon entegrasyonu da sözleşme kapsamındaki bir diğer iştir. Bu nedenle haberde ihale bedelinin 18.1 kilometreye bölünmek suretiyle hesaplanan birim maliyetin kıyaslanması yanıltıcı olmaktadır. Antalya II. Aşama Raylı Sistem Hattı Projesini emsallerinden farklı olduğu en önemli özelliği de hattın 23 Nisan 2016 tarihindeki EXPO Organizasyonu öncesinde işletmeye alınması gerekliliğidir ki bu süre kısıtlı yüklenici firmalar için ilave risk maliyeti oluşturmaktadır.”
 
İşte birim fiyatlar
Açıklama da son dönemde yapılan raylı sistem projelerinin maliyetleri ile ilgili şu bilgilere yer verildi; Eskişehir Tramvay Projesinde toplam tek hat uzunluğu 38,6 km olup, çift hat eşdeğeri 19,3 km’dir. 2012 fiyatları ile işin tamamı yaklaşık 90 milyon TL’ye mal olmuştur. Sözleşme günü 1 Avro = 2,37 TL olduğundan işin güncel tutarı 90.000.000*3,35/2,37 = 127 milyon TL’dir. Dolayısıyla, birim kilometre maliyeti iddia edildiği gibi 4,1 milyon TL değil 6,6 milyon TL’dir (Ancak; hat açıklığı 1.000 mm. ve Altyapı mevcut) Samsun’da ise İhale Bedeli Araç alımı hariç yaklaşık 70 milyon Avro olup, 15,2 km hattın Kilometre maliyeti 70.000.000*3,35/15,2 = 15,5 milyon TL’dir. 2015 yılında ihale edilen 9,45 km uzunluğundaki Kocaeli Tramvayının ihale bedeli 133.816.000 TL hattın kilometre maliyeti ise 14,2 milyon TL’dir. 2015 yılında ihale edilen bir diğer proje ise Bursa Şekerpınar-Otogar Tramvayı’dır. Bu hattın uzunluğu 7 kilometre olup, kilometre maliyeti 16,3 milyon TL’dir.
Antalya II. Aşama için ise; Sözleşme Bedeli yaklaşık 260 milyon ve eşdeğer çift hat uzunluğu yaklaşık 20 km’dir dolayısıyla birim kilometre maliyeti 13 milyon TL’dir.