Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Eskişehir’in Seyitgazi ilçesindeki Eti Maden Kırka İşletme Müdürlüğü’nü ziyaret etti. Geçen yıl temeli atılan ve yapımı süren lityum tesislerinde incelemelerde bulunan Bakan Dönmez, Eti Maden Genel Müdürü Serkan Keleşer’den tesislerin son durumu hakkında bilgi aldı.

‘ETİ MADEN DÜNYA LİDERİ’

Eti Maden İşletmesi’nin dünya üzerinde en çok bor ve bor türevlerini üreten maden kuruluşu olduğunu ifade eden Bakan Dönmez, ''Dünya lideri, dünyadaki pazarın yüzde 55’lik kısmını Eti Maden üretiyor. Bugüne kadar bor ve basit türevlerinin dışında uç ürünlü, katma değeri yüksek ürünler konusunda henüz bir somut üretim söz konusu değildi. Son yıllarda özellikle milli enerji ve maden politikası kapsamında, artık cevher veya rafineli üründen daha katma değerli ürünler üretilmesine dönük stratejiler belirlemiştik. Bu kapsamda bilindiği gibi geçtiğimiz yıl Bandırma’da bor karbür fabrikasının temelini atmıştık, orada bu çalışmalar devam ediyor. Yine bu kapsamda bu pilot tesiste de lityum üretimini sağlamış olacağız. Bu sene yapımına başladığımız, geçen sene ihale ettiğimiz, lityum karbonat üretim tesisiyle ilk defa Türkiye’de lityum üretimini gerçekleştirmiş olacağız. Bilindiği gibi özellikle pil ve batarya teknolojisinde yoğun olarak kullanılmaktadır. Ayrıca cam sektöründe de lityum ve türevleri kullanıyor'' dedi.

‘ÜRETİLEN LİTYUM BATARYA, YERLİ ELEKTRİKLİ OTOMOBİLDE KULLANILACAK’

Türkiye’nin yaklaşık bin 200 ton civarında lityum ithalatı yaptığını anlatan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dönmez, tesisin üretime başladıktan sonra yıllık 500 ton kapasitesinin hedeflendiğini söyledi. Yerli lityumun yerli elektrikli otomobillerde de kullanılacağını kaydeden Dönmez, ''Bu lityum tesisinden sonra planımız, daha yüksek miktarlı bir üretim tesisini hayata geçirmek. Pilot tesisimizde, adından anlaşılacağı gibi ilk defa lityumun pilot ölçekte, yıllık yaklaşık 10 ton civarında üreterek, bu projenin çalışıp çalışmayacağını göreceğiz. Öyle umut ediyorum ki, 1 yıl içerisinde seri üretimle ilgili kararımızı vermiş olacağız. Kırka tesislerimiz yıllık 500 tona çıkmış olacak. Bildiğiniz gibi Türkiye’nin vizyon projelerinden bir tanesi olan elektrikli otomobilde de yine kritik teknolojilerden birisi de pil ve onunla alakalı, yazılım dahil olmak üzere bir teknolojiden bahsediyoruz. İnşallah yerli otomobilde burada üretilen lityumdan kullanılan bataryaları da kullanacağız. Zaten bu konuda Eti Maden İşletmeleri, Aspilsan başta olmak üzere değişik batarya ve akü üreten firmalarla temas halinde'' diye konuştu.

‘PİYASADA TONU 2O BİN DOLAR’

Üretilecek olan lityum karbonatın ekonomik değerinin piyasalarda şu anda 20 bin dolar civarında olduğunu belirten Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, şunları söyledi:

''Cevher diye adlandırdığımız ürünü üretiyoruz. Bu bölgeden biz, 12 ton hammaddeyi alıyoruz. Bunun 3 tonuyla cevher üretiyoruz. Ama gerçekte bunun 1 tonu sanayide kullanılabilir 'boraks penta' dediğimiz ürüne dönmüş oluyor. Bu prosesi yaparken 230 gram kadar da katı atık çıkıyor. Sulu bir işlem olduğu için 80 gram sıvı atık meydana geliyor. Bu katı ve sıvı atıkları buradaki bertaraf depolama tesislerinde bugüne kadar depoluyorduk. Üç yıldır mühendis arkadaşların projesiyle sıvı atık içerisinde değerlendiremediğimiz maddelere ilişkin yapılan analiz ve çalışmalardan sonra, içerisinde az miktarda olmak üzere lityum elementine rastladık. Bununla alakalı proseslerde 80 gramlık sıvı atıktan yaklaşık 63 gram civarında saf su çıkıyor, deka hammadde çıkıyor. Yaklaşık 500 gramdan 0.1 gram lityum karbonat elde edeceğiz. Burada yaklaşık 2 milyon 700 ton civarında cevher üretimimiz var. Yapılan çalışmalar bize 500- 600 ton civarında lityumu geri kazanma imkanını sunduğunu gösterdi. Önümüzdeki 3 yıl içerisinde 500 tonluk kapasiteye ulaşarak, ülkemizin önemli bir açığını ithal ettiğimiz bir ürünü, Türkiye’de üretmiş olacağız. Dünyada da çok yaygın bulunmayan üründen bahsediyoruz. Başta mobil cihazlar, elektrikli otomobillerin batarya üretiminde ciddi miktarda ihtiyaç göstermesi nedeniyle bu ürünün temin ve tedarikinde zaman zaman bazı dar boğazlar yaşama imkanı var.''

‘ORUÇ REİS DOĞU AKDENİZ’DE PROGRAMINA KALDIĞI YERDEN DEVAM EDİYOR’

Bakan Fatih Dönmez, açıklamalarının ardından gazetecilerin sorularını yanıtladı. Oruç Reis’in yeniden sismik araştırmalara başlamasıyla ilgili soruya yanıt veren Bakan Dönmez, ''Doğu Akdeniz’de biz kendi yetkili olduğumuz kıta sahanlığında hidrokarbon arama ve üretim faaliyetlerine son birkaç yıldır yoğunlaştık. Gerek sismik araştırma kabiliyetimizi gerekse de derin deniz sondaj kabiliyetimizi artırdık. Şu anda çalışır vaziyette iki tane derin sondaj gemimiz var. İnşallah Kanuni de gelecek yılın başında faaliyetlerine başlayacak. Barbaros Hayrettin Paşa yine Kıbrıs civarındaki sismik araştırma çalışmalarına devam ediyor. Oruç Reis de bildiğiniz gibi birkaç hafta önce bakım, ikmal ve bir sonraki göreve hazırlık çalışmaları için Antalya Limanı’na çekilmişti. Oradaki çalışmalar tamamlandı, şu anda Oruç Reis sismik araştırma gemimiz Doğu Akdeniz’deki programına kaldığı yerden devam ediyor. Biz uluslararası hukuka uygun olarak bu çalışmalarımızı yaptığımızı ifade etmiştik. Bizim kimsenin malında mülkünde gözümüz yok. Kusura bakmasınlar, kendi yetki alanımızdaki, kendi mülkümüz ve kontrolümüz altındaki sahalarda da kimsenin sözü olmasın. Herkes uluslararası hukuka saygı duysun. Bu kapsamda çalışmalarımız devam ediyor. Öte yandan diyalog süreci de başlamıştır ve devam edecektir. 22 Ekim’den sonra biz daha önceden belirlemiş olduğumuz iş planı kapsamında Doğu Akdeniz’deki arama ve araştırma çalışmalarımızı devam ettirmeyi planlıyoruz” dedi.

‘DİPLOMASİDE SEKTEYE UĞRAMA SÖZ KONUSU DEĞİL’

Dönmez, Yunanistan’la müzakerelerin devam ettiğini hatırlatarak, ''Diplomaside bir sekteye uğrama söz konusu değil. Biz masadayız ama karşı taraf masada olur mu olmaz mı bilemiyorum. Geçmiş yıllarda da Yunanistan tarafı maalesef masaya gelmeyen taraf olarak tescil edilmiştir. Biz yine görüşmelerimize devam edeceğiz. Konu sadece hidrokarbon aramaları değil, istikşafi görüşmeler kapsamında birçok konu söz konusu, bunların hepsini görüşmeye hazır olduğumuzu ifade etmiştik, bu anlamdaki pozisyonumuzdan herhangi bir değişiklik söz konusu değil'' diye konuştu.

Eskişehir Valisi Erol Ayyıldız’ın eşlik ettiği Bakan Dönmez, tesisleri gezdikten sonra Eti Maden Kırka İşletme Müdürlüğü’nden ayrıldı.

DHA