Antalyalı ev hanımları, yüzyıllık gelenekleri bugüne taşıyor

Antalya’da gelenek haline gelen ve özellikle sonbahar ve ilkbahar olmak üzere yılda iki kez yapılan kışlık yufka ekmek yapımı telaşı başladı. Akseki ilçesinde kadınlar, sofraların vazgeçilmek lezzetlerinden yufka ekmekleri imece usulü yapıyor. Kadınların yardımlaşarak yaptığı yufka ekmekler, sofralarda büyük bir lezzetle tüketiliyor. “Önce hamurlar yoğruluyor, sonra ateşler yakılıyor” Akseki’nin Alaçeşme Mahallesi’nde sabahın erken saatlerinde bir araya gelen kadınlar, imece usulü hava kararıncaya kadar yufka ekmeği pişiriyor.

“BAZI KOMŞULARA 2 GÜN EKMEK YAPIYORLAR”

Ailelerin kalabalık olma durumlarına göre bir ila 2 çuval arasında yufka ekmeği yapan kadınlar bazı komşularına ise 2 gün süre ile yufka ekmeği yapıyorlar. Yapılan bu yufka ekmekleri ise kış mevsimi süresince sofralarında tüketiyorlar.

“BİR ÇUVAL UNDAN KAÇ YUFKA EKMEK ÇIKAR”

Antalyalı ev hanımları, bazıları ücret karşılığı yufka ekmeklerini yaptırırken, bazı komşular ise sırasıyla bir birlerine yardım ederek imece usulü yufka ekmek geleneğini yaşatmaya devam ediyor. Hamurun yoğurulmasının ardından yakılan ateşlerle ekmeğin sofraya gelen serüveni başlıyor. Bir çuval undan 500 yufka ekmeğinin çıktığını söyleyen ev hanımları ise yufkadan vazgeçemiyor.

“ÖNCE HAMURLAR YOĞRULUYOR, SONRA ATEŞLER YAKILIYOR”

Akseki’nin Alaçeşme Mahallesi’nde sabahın erken saatlerinde bir araya gelen kadınlar, imece usulü hava kararıncaya kadar yufka ekmeği pişiriyor. Herhangi bir katkı maddesi kullanılmadan un, tuz ve su ile yoğrulan hamurlar, maharetli ellerde beze haline dönüştürülüyor. Diğer kadınların oklavalarında incecik açılıp yufkaya yapılıyor ve daha sonra odun ateşi üzerindeki saçta pişirilerek yufka ekmek halini alıyor. Evlerin serin yerlerinde ve depolarda muhafaza edilen yufka ekmekler, bayatlamadan kış boyunca tüketiliyor.

“45 YILDIR YUFKA EKMEK YAPIYORUM”

Ev hanımı 56 yaşındaki Şükran Arıcı, yufka ekmek yapımını çocuk yaşlarda annesinden öğrendiğini ve yaklaşık 45 yıldır yufka ekmek yaptığını söyledi. İlkbahar ve sonbahar olmak üzere yılda 2 defa yufka ekmek yaptıklarını anlatan Arıcı,"Kış hazırlıklarına bir iki ay önce başladık. Komşularımız ile birlikte toplanıp vazgeçilmezimiz olan yufka ekmek yapıyoruz. Yufka ekmek tek başına yapılmaz. En az 5-6 kişi olmalı. Bizlerde 5-6 arkadaş bir araya gelip toplanarak komşulara iki gün süre ile yufka ekmek yapıyoruz. Senede en az iki defa yufka ekmek yaparız.

Bazen arada yaptığımız günlerde oluyor. Bazen ücretli olarak yufka ekmeği yapıyoruz. Bazen arkadaşlara ödünç ekmek yapıyoruz. Yaptığımız ekmeği ise sonbahara kadar yiyoruz. Sonbaharda ise yazın yiyeceğimiz ekmekleri yeniden yaparız. Bu ekmekler kesinlikle bayatlamaz. Zaten kuru bir şekilde saklıyoruz. Yiyeceğimiz kadar alıp sulayıp tüketiyoruz. Hamurunda kesinlikle mayası yok. Sadece tuz, un ve sudan oluşuyor. Yufka ekmek bizim olmazsa olmazımızdır” dedi.

“BİR ÇUVAL UNDAN 500 YUFKA”

Yufka ekmeğin çok bereketli olduğunu söyleyen Arıcı, “50 kilo gramlık 1 çuval undan yaklaşık olarak 500 yufka ekmek çıkıyor. Biz yufkayı yapmak zorundayız. Hazıra dağlar dayanmaz. Biz yufkaya alışkınız. Allah eksikliğini göstermesin. Çarşıdan ekmek alsak ta o bizim ihtiyacımızı karşılamıyor. İşimiz aşımız yufka yapmaktır” diye konuştu.

Ev hanımı Bahriye Çelik, kışlık yufka ekmek yapımına başladıklarını söyledi. Çelik, “Komşularım ile bir birimize ödünç yapıyoruz. Bu iş yalnız olmaz. Bunda ne kadar fazla adam olursa o kadar iyi olur. Günde bir iki çuval undan ekmek yapıyoruz. Sabah erken saatlerde kalkarız. Bir çuval undan yaklaşık 400-450 adet yufka ekmek çıkar. Sonbahar ve ilkbahar olmak üzere yılda iki kez ekmek yapıyoruz. 2 çuval un ile kışı çıkarıyoruz. Biz çocukluğumuzdan bu yana yufka ekmek yaparız. Yufkasız yapamayız” dedi.

 “İMECE USULÜ YAPILIYOR”

Ev hanımlarından Durdu Kabakcı, komşulara arkadaşları ile birlikte olup sırayla yufka ekmek yaptıklarını anlattı. Kabakcı, “Yufka ekmeği bizim olmazsa olmazlarımızdandır. Biz yılda 2 defa ilkbahar ve sonbaharda yufka ekmek yapıyoruz. Şu anda kışlık ekmeklerimizi yapıyoruz. Özellikle kışın evimizde yufkamızın hazır olması lazım. İstediğimiz saat sulayıp ıslatıyoruz yiyoruz. Yufka köy yerinde olmazsa olmazımızdır. Yufkayı yapmak zorundayız. Köy yerinde imkanlar kısıtlı. O yüzden evimizde hazır bir katığın bulunması lazım. Komşularım ile birlikte birleşip yapıyoruz.

Bazen yevmiye usulü, bazen imece usulü bir birimize yardımlaşıp hep birlikte yapıyoruz. Çok az insan yapmaz. Şu anda kışa hazırlık yapıyoruz. Bu ekmekler bahara kadar yeniliyor. Bitince ilkbaharda yeniden yapıyoruz. Aile ekonomisine ise iyi bir katkı sağlıyoruz” şeklinde konuştu.

“6 YAŞINDA YUFKA YAPMASINI ÖĞRENDİM”

Ev hanımı 63 yaşındaki Emine Uyanık, yufka ekmeğini pişirmesini 6 yaşında annesinden öğrendiğini söyledi. 50 yılı aşkındır imece usulü yaptıklarını anlatan Uyanık, “6 yaşından buyana yufka ekmeği yapıyorum. İmece usulü yufka yapma geleneğimiz yıl boyu devam eder. Yufka ihtiyacı olan komşularımızın ekmeği sırayla yapılır. Her gün bir kişinin evinde yufkalar hazırlanır. Biz de bunu sürdürmeye çalışıyoruz. Yufka ekmeğinin lezzeti ve tüketimi bizim için daha güzel oluyor" dedi.

“SABAHIN ERKEN SAATLERİNDE KALKIYORLAR”

Bir çuval undan yaklaşık 400-500 yufka ekmek yaptığını anlatan Uyanık, " Sabah erken saatlerde kalkıyoruz. Birimiz hamuru yoğuruyoruz, birimiz yufkayı açıyoruz, birimiz saçta pişiriyoruz. Tabi ki bu kolay değil. Senede 2 kez 2 gün süre ile bunu yaparız. 2 günde 2 çuval undan ekmek yapıyoruz. Bir çuval undan yaklaşık 400-500 arasında yufka ekmek çıkıyor" ifadelerini kullandı.

“YUFKA EKMEĞİ”

Yufka ekmeği, özellikle kırsal bölgelerde, hatta bazı şehirlerde kış aylarında birçok ailenin sofralarında yer alıyor. Yufka haftalar sonra bile ıslatarak yenmeye hazırlanan bir ekmek çeşidi. Orta Asya Türkçesindeki yuwka’dan gelen yufka, ince ve daire biçiminde oklavayla açılan, saçta pişirilen ekmek çeşidi veya hamur yaprağı olarak biliniyor. Yapımında genellikle buğday unu, su ve tuz kullanılan yufka, mayanın henüz keşf edilmediği dönemlerde yuvarlak, sac üzerinde pişirilmesi ile ortaya çıktı. Yufka ekmeğin uzun süre bayatlamaması, pratik şekilde ıslatılarak tüketilmesi nedeniyle çok tercih edildiğini ve kadınların imece usulü birbirlerine yardım ederek odun ateşinde sac üzerinde yapılıyor.

İHA