AMERİKA VE ÇİN 'İKLİM' KRİZİ Mİ?
Son dönemlerde iklim krizi küresel ölçekte daha fazla gündeme gelmeye başlandı. Orman yangınları kuraklık sel felaketleri gibi çevre olaylarının daha sık yaşanması nedeniyle iklim krizinin etkileri ve nedenleri hem bilim dünyasında hem de medyada yoğun olarak tartışılmaktadır.
***
Tüm bilim dünyası iklim değişikliğinin etkileri hakkında mutabakata sahiptir. Dünya ülkelerinin neden olduğu sera gazlarının salınımının küresel ısınmayı tetikleyerek kısa süre içerisinde iklimlerin değişimine neden olduğu gerçeği, artık herkes tarafından az ya da çok bilinmektedir.
***
Bu nedenle iklim krizi hakkında toplumun ilgisini çekmek için yapılan sokak gösterilerinde, tüm ülkelerin sera gazlarının salınımı azaltması istenilmektedir.
***
Bu noktada sorulması gereken soru şu şekildedir: İklim krizinden tüm dünya ülkeleri eşit oranda sorumlu mudur? Bu sorunun cevabını iklim değişikliğine neden olan sera gazlarının salınımında ülkelerin katkılarını inceleyerek bulmak mümkündür.
***
İklim krizi olarak adlandırılan çevre olayının en önemli nedenini sera gazlarının salınımı oluşturmaktadır. Kızılötesi radyasyonu emen ve yayan sera gazları atmosferde ısı tutma özelliğine sahip olduğu için küresel ısınmayı ve bunun bir sonucu olarak iklim değişikliğini tetiklemektedir.
***
Sera gazları içerisinde en yüksek paya sahip olan gaz türü karbondioksittir. Petrol ve kömür gibi fosil yakıtların sanayilerde, ulaşımda ve konutlarda yaygın olarak kullanılması, karbondioksit salınımına ana kaynağını oluşturmaktadır.
***
Dünya atmosferine en çok karbon salan ülkeler Çin ve ABD’dir. Çin, 2018 yılında yaklaşık olarak 10 milyar ton karbondioksit salınımına neden olmuştur. ABD’de bu oran 5,5 milyar ton civarındadır. Sadece ABD ve Çin dünyadaki karbondioksit salınımının yüzde 34’üne neden olmaktadır.
***
İklim krizini tetikleyen sera gazları içerisinde ikinci en önemli kirletici gaz türü metan gazıdır Fosil yakıtların kullanımı, büyükbaş hayvan çiftlikleri ve evsel/sanayi atıklar metan gazlarının ana kaynağını oluşturmaktadır. Dünyada metan gazlarının salınımına en fazla neden olan ülkeler Çin ve ABD’dir.
***
Dünya Bankası verilerine göre 2018 yılında ortalama olarak 8 milyon ton karbondioksit değerinde metan gazı salınımı gerçekleşmiştir. Bunun 1,2 milyon tonu Çin tarafından ve 600 bin tonu ise ABD tarafından kaynaklanmaktadır. Sadece bu iki ülke dünyadaki metan gazı salınımının yaklaşık olarak yüzde 20’sinden sorumludur.
***
Sera gazları içerisinde üçüncü önemli kirletici gaz türü azot oksittir. Dünyada azot oksit salınımına en fazla neden olan ülke Çin’dir. Çin 2018 yılında yaklaşık olarak 500 bin ton karbondioksit değerinde azot oksit salınımı gerçekleştirmiştir. Bu oran 2018 yılında tüm dünyada gerçekleşen azot oksit salınımının yüzde 18’in oluşturmaktadır.
***
ABD de yüksek oranda azot oksit salınımına neden olan ülkeler grubundadır. ABD 2018 yılında 250 bin ton karbondioksit değerinde azot oksit salınıma neden olmuştur.
***
Sadece Çin ve ABD dünyadaki azot oksit salınımının yaklaşık olarak yüzde 25’inden sorumludur. Yukarıdaki bilgiler bize göstermektedir ki, dünyanın karşı karşıya kaldığı iklim krizinin en önemli sorumlusu ABD ve Çin’dir.
***
Sadece bu iki ülkenin sera gazlarının salınımı azaltması ile tüm insanlığı ve canlı türlerini derinden etkileyen küresel ısınma ile mücadelede önemli bir adım atılmış olabilir. Dünya, tüm canlıların ortak yaşam alanıdır. Tüm canlılar temiz çevrede yaşama hakkına sahiptir.
***
ÇEVRESEL ADALETSİZLİK
İki ülkenin ekonomik kaygılarla çevreyi kirletmesinin faturasını tüm canlıların ödemesi ya da ödemek zorunda kalması, çevresel adaletsizlik sorununu ortaya çıkarmaktadır. Bu adaletsizliğin aktörleri olan Çin’in ve ABD’nin, BM gibi uluslararası örgütler tarafından dizginlenmesi, tüm canlıların yaşam hakkının korunması açısından ivedi bir öneme sahiptir.