Akaryakıt firmalarındaki kayıt dışılığa sıkı takip
Hazine ve Maliye Bakanlığı, yaptığı mevzuat düzenlemeleri ve saha denetimleriyle akaryakıt piyasasındaki kayıp ve kaçağın önüne geçiyor. Yılın 10 ayında akaryakıt ve LPG istasyonlarında 4 bin 475 mükellefi ve 53 bin 396 pompada bulunan 293 bin 966 tabanca denetlendi.
Bakanlık tarafından duyurulan vergi borçluları listesinde çok sayıda akaryakıt firmasının yer alması, bu sektördeki kayıt dışılığın önlenmesi amacıyla yürütülen mücadelenin önemini ortaya koydu.
Bakanlıktan edinilen bilgilere göre, Gelir İdaresi
Başkanlığı, ilgili kurumlarla işbirliği halinde akaryakıt piyasasındaki kayıt
dışılıkla mücadele için pek çok adım attı.
Buna göre, akaryakıt istasyonlarındaki pompalara ödeme
kaydedici cihaz bağlanmasına ilişkin ilk düzenleme 2003 yılında yapıldı.
Zamanla bu önleme yönelik suiistimallerin ortaya çıkması üzerine yeni tedbirler
devreye alındı.
Başkanlık ilk olarak akaryakıt istasyonlarındaki ödeme
kaydedici cihazların güvenlik düzeyini artırdı. Bu cihazlar, dışarıdan müdahale
edilemeyen ve anlık bilgi paylaşımı yapabilen yeni nesil pompa ödeme kaydedici
cihazlarla değiştirildi. Böylece cihazlara dışarıdan müdahale edilmesi önlendi.
Akaryakıt istasyonlarında yapılan tüm satışlara ait bilgilerin de anlık olarak
Başkanlığa iletilmesine başlandı.
Bu süreçte, akaryakıt piyasasına ilişkin önemli yasal
düzenlemeler de yapıldı. Buna göre, faturaların malın teslim edildiği ya da
hizmetin yapıldığı anda düzenlenmesi sağlandı.
TEMİNAT UYGULAMASI
GETİRİLDİ
Akaryakıt piyasasında faaliyette bulunan dağıtıcı ve
bayilerden ilk kez lisans alacaklar ile faaliyetlerine devam edenlerden teminat
alınmasına başlandı ve teminat verilmediği durumlarda faaliyetin durdurulması
yönünde düzenleme yapıldı.
Bu uygulama sektörün mali olarak daha yeterli hale
getirilmesine katkı sağladı. Bu adımla, 2018 yılında 120 civarında olan
dağıtıcı lisansı sahibi sayısı 35'e düştü.
Dışarıdan müdahaleyle satışların kayıt altına alınmasının
engellenmesi, verilerin değiştirilmesi, silinmesi veya ilgili kurumlara bilgi
gönderilmesinin engellenmesi veya yanlış bilgi gönderilmesi vergi kaçakçılığı
suçu kapsamına alındı.
Satışların kayıt dışı bırakılması amacıyla sistemlere
yapılan müdahaleler ve kaçakçılık fiili olarak tanımlandı ve bu fiillere 3
yıldan 8 yıla kadar hapis cezası getirildi.
Bu durumda lisansın iptal edilmesi, geçici durdurma kararı
verilmesi, bu kapsamda verilen idari para cezası ödenmedikçe lisansa konu tesis
için lisans verilmemesi yönünde düzenlemeye gidildi.
SAHA DENETİMLERİ
YAPILDI
Lisans başvurusu, tadili veya süre uzatımı taleplerinin
yerine getirilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumuna vadesi geçmiş prim ve idari
para cezası borcu ile vergi dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmaması şartı
getirildi. Böylece prim, idari para cezası ya da vergi borcu olanların başvuru
ve taleplerinin ancak borçlarının ödenmesi durumunda yerine getirilmesi
sağlandı.
Dağıtıcıların aldığı akaryakıtı bir başka dağıtıcıya
satamaması da öngörüldü.
Ayrıca, sektöre faturanın malın teslim edildiği anda düzenlenmesi
zorunluluğu da getirildi.
Akaryakıt piyasasına ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumu (EPDK) da önemli tedbirler aldı. Bayi denetim sisteminin kurulması,
uygulanması, bakım ve onarımı için başvuruda bulunan tüzel kişilerin Kurum
tarafından yetkilendirilmesine ilişkin önlem alındı.
Saha denetimleriyle de sektör yakından izleniyor. Bu yılın
10 ayında akaryakıt ve LPG istasyonlarında 4 bin 475 mükellef ile 53 bin 396
pompada bulunan 293 bin 966 tabanca denetlendi.
ULUSAL TAŞIT TANIMA
SİSTEMİ'NE GEÇİLECEK
Gelir İdaresi Başkanlığı, son olarak akaryakıt alımı
sırasında taşıtların plaka bilgisinin yeni nesil pompa ödeme kaydedici
cihazlara otomatik iletilmesini sağlayacak Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi'ne (UTTS)
ilişkin düzenleme yaptı.
Sistemle, akaryakıt alımı yapacak taşıtların
plakaları elle yazılmadan sistem kapsamındaki bileşenler ile ödeme kaydedici
cihazlara otomatik yansıyacak ve yakıt alan taşıttan başka bir taşıtın plakasına
fiş düzenlenmesi önlenecek.
Sistem, vergi mükelleflerinin işte kullandıkları taşıtlar
için yapılacak akaryakıt ve LPG alımlarında 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren
zorunlu olacak. Ayrıca, 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren ilk defa iktisap
edilecek sıfır taşıtlar kayıt ve tescil işlemini takip eden bir ay içerisinde
özel taşıt tanıma sistemi kullanan taşıtlar da 30 Haziran 2025 tarihine kadar
UTTS kapsamına dahil olacak.
"VERGİ KAYBININ
ÖNLENMESİ İÇİN ÖNEMLİ BİR ADIM OLACAK"
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de akaryakıt
piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomiyle etkin
şekilde mücadele edilmesi amacıyla birçok düzenleme ve çalışmayı hayata
geçirdiklerini anımsatarak, "Yapılan tüm bu çalışmalar neticesinde
akaryakıt piyasasındaki suistimaller ve kanuna aykırı fiiller büyük ölçüde
önlendi. Son olarak kısa süre içinde Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi'nin
devreye alınmasıyla elle plaka girişi ve bu sayede usulsüz akaryakıt fişi
düzenlenmesi engellenerek akaryakıt istasyonlarındaki vergi kaybının önlenmesi
için önemli bir adım atılmış olacak" dedi.
Uygulama kapsamına girecek tüm kesimlere yönelik
hatırlatmada bulunan Şimşek, "Akaryakıt istasyonu işleten mükelleflerin,
yıl sonuna kadar en az bir pompa ünitesini sisteme uyumlu hale getirmesi
gerekiyor. Akaryakıt istasyonlarının, bu sistemin kurulması ve işletilmesi
sürecinde gereken her türlü desteği vermesi önem taşıyor. Sistem kapsamında
yapılmış bağlantıların korunması ve sistemin sürekli çevrim içi bağlantılı
olmasının sorumluluğu akaryakıt istasyonu işleten mükellefe ait olacak"
ifadelerini kullandı.
AA